Festiwal ma charakter interdyscyplinarny, ale najważniejsze są różnorodne wydarzenia artystyczne, ze szczególnym naciskiem na dziedzinę muzyki. W tym roku na program złożą się koncerty Zeeva Shulmana, Electric Desert, Matteo Imbruno, Marka Kulikowskiego, Beaty Czerneckiej, Anashim, Chóru PB, Beryozkele. Odbędą się one w Pałacu Branickich, Katedrze Białostockiej, Operze i Filharmonii Podlaskiej oraz na placu przed ratuszem.
Każda edycja Festiwalu podporządkowana jest upamiętnieniu wybitnej osobowości, reprezentującej środowiska żydowskie. W tym roku bohaterem jest Pinhas Adler (1921-2010). Był on synem Maurycego Adlera, nauczyciela języka polskiego w Hebrajskim Gimnazjum w Białymstoku. W czasie II wojny światowej matka i siostra Pinhasa zostały zamordowane w Treblince. Pinchas z młodszym bratem Natanem uciekli z getta i zdecydowali się przebijać do Palestyny przez Związek Sowiecki. Wstąpili jako ochotnicy do Polskich Sił Lotniczych, tworzonych w sowieckiej Rosji. Podobnie jak tysiące innych Polaków, Pinhas Adler wrócił do kraju szlakiem bojowym. Jako żołnierz brał aktywny udział w ostatnim etapie zmagań wojennych (1944-1945), m.in. jako nawigator bombowców. W Izraelu, gdzie ostatecznie dotarł w 1949 roku, zajął się budową lotnictwa wojskowego, uczestniczył w tworzeniu struktur państwowości izraelskiej. Wykształcił pokolenia izraelskich pilotów bojowych. W 2000 r. obaj bracia zostali awansowani do stopnia kapitana przez Ministra Obrony Narodowej RP, otrzymali też odznaczenie Virtuti Militari. Chociaż po wojnie Pinhas Adler przebywał w Izraelu, nieustannie podkreślał swoje związki z pierwszą ojczyzną, pielęgnując relacje z rodzinnym miastem.
Częścią festiwalu będzie też dwudniowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Żydzi wschodniej Polski. Uczeni żydowscy”. Będzie to już czwarte spotkanie, gromadzące znawców tej problematyki z krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych.
Podczas tegorocznego Festiwalu odbędzie się również m.in. gra miejska dla młodzieży szkolnej "Miejsca pamięci białostockich Żydów”, a także warsztaty koszernej kuchni żydowskiej oraz tańca żydowskiego i izraelskiego oraz konkurs plastyczny dla dzieci.
Festiwal to impreza, która wpisała się już w kalendarz ważnych wydarzeń artystycznych Podlasia i odgrywa coraz większą rolę na mapie kulturalnej w Polsce i za granicą. Wymieniana jest jako jeden z trzech najważniejszych festiwali kultury żydowskiej w Polsce.
Organizatorzy:
Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie
VIII Festiwal Kultury Żydowskiej
"Zachor - Kolor i Dźwięk"
Honorowy patronat:
Wojewoda Podlaski, Marszałek Województwa Podlaskiego,
Prezydent Miasta Białegostoku, Ambasada Izraela w Polsce
PROGRAM
Sobota 13.06. 2015 r.
11.00 Gra miejska dla młodzieży szkolnej: "Miejsca pamięci białostockich Żydów'
18.00 Spektakl „Pięcioksiąg Izaaka” – Białostocki Teatr Lalek
20.00 Havdala – Białostocki Teatr Lalek
Niedziela 14.06.2015 r.
15.00 – 22.00 Imprezy plenerowe przed Ratuszem
Koncerty:
• “Sekretny ogród” - Anashim (Polska)
• Electric Desert (Izrael)
• „Beryozkele” – Ola Bilińska, Michał Moniuszko, Kacper Szroeder (Polska)
Warsztaty:
• koszernej kuchni żydowskiej (połączone z degustacją) – Małgorzata Blicharz
• tańca żydowskiego i izraelskiego – Monika Leszczyńska
Konkurs plastyczny dla dzieci (symbole, tradycja żydowska)
20.30 Koncert organowy w Katedrze Białostockiej (kościół farny)– Matteo Imbruno (Holandia) i Marek Kulikowski (Polska)
Poniedziałek 15.06.2015 r.
11.45 Otwarcie wystawy Patryka Pufelskiego „Starotestamentowe bohaterki narysowane” (hol przed aulą Wydziału Filologicznego UwB – Plac Uniwersytecki 1, I. p)
12.00 Muzyka izraelska – spotkanie zespołu Electric Desert z młodzieżą akademicką (Wydział Filologiczny UwB)
13.00 - 17.00 IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Żydzi wschodniej Polski. Uczeni żydowscy” – Wydział Filologiczny UwB
17.30 Panel dyskusyjny poświęcony Pinchasowi Adlerowi (Galeria Sleńdzińskich - ul. Legionowa 1)
19.00 Koncert – Aula Pałacu Branickich
„Mojshele , majn frajnd”. Misha Alexandrovich. In memoriam.
Cantorials, opera arias, classical and popular music, Jewish songs
* Kantor Zeew Shulman - baryton (Łotwa)
* Gidons Grinbergs – skrzypce (Łotwa)
* Yury Kasper – fortepiano (Łotwa)
Kolno – Hotel Colnus
19.00 Koncert “Sekretny ogród” – Anashim (Polska)
Wtorek 16.06.2015 r.
9.00 -17.00 IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Żydzi wschodniej Polski. Uczeni żydowscy” – Wydział Filologiczny UwB
17.00 Galeria im. Sleńdzińskich (ul. Legionowa 1)
• „Brzostek: historia pewnego powrotu” - film Simona Targeta
19.00 Koncert galowy – Opera i Filharmonia Podlaska (ul. Podleśna 2)
• Chór Politechniki Białostockiej pod dyr. prof. Wioletty Miłkowskiej oraz chóry szkolne (w ramach projektu „Rozśpiewany Białystok”)
• „Zol zajn. Niech tak się stanie” - Beata Czernecka (gwiazda krakowskiej Piwnicy pod Baranami) z towarzyszeniem Tomasza Kmiecika (piano), Michała Półtoraka (skrzypce) i Pawła Kuźmicza (bas)
Festiwal zrealizowano z dotacji przyznanych przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Urząd Miasta Białegostoku, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Taube Foundation, Gminę Wyznaniową Żydowską w Warszawie.
Wstęp na wszystkie imprezy i koncerty jest wolny
• na spektakl „Pięcioksiąg Izaaka” obowiązują bezpłatne wejściówki (do odebrania w kasie BTL od 11.06.2015 r.)
• na koncert galowy obowiązują bezpłatne wejściówki (do odebrania w kasie OiFP przy ul. Odeskiej od 11.06.2015 r.)
Więcej informacji: Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael www.bialystok.jewish.org.pl
Pinchas Adler – BOHATER FESTIWALU
Pinchas Adler (1921-2010) – syn Maurycego Adlera, nauczyciela języka polskiego w Hebrajskim Gimnazjum w Białymstoku. W czasie II wojny światowej jego matka i siostra zostały zamordowane w Treblince. Pinchas z młodszym bratem Natanem uciekł z getta, chcąc przez Związek Radziecki dotrzeć do Palestyny. Bracia wstąpili jako ochotnicy do Polskich Sił Lotniczych, tworzonych w sowieckiej Rosji. Jako żołnierz Pinchas brał aktywny udział w ostatnim etapie zmagań wojennych (1944-1945), m.in. jako nawigator bombowców. W Izraelu, do którego ostatecznie dotarł w 1949 roku, współtworzył lotnictwo wojskowe. Wykształcił pokolenia izraelskich pilotów bojowych. W 2000 r. wraz z bratem został awansowany do stopnia kapitana przez Ministra Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i odznaczony Orderem Virtuti Militari. Stale podkreślał swoje związki z pierwszą ojczyzną i rodzinnym Białymstokiem.
ARTYŚCI
Beata Czernecka – gwiazda krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Cechą charakterystyczną artystki jest niezwykła, mocna, emocjonalna barwa jej głosu oraz głęboki, sceniczny przekaz osobowościowy. Specjalizuje się w śpiewaniu pieśni w języku jidysz, w mistrzowski sposób oddając ich niepowtarzalny, mistyczny charakter. Recital „Zol zajn” wykonywany był m.in. podczas koncertu finałowego Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie oraz podczas Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera. Aktorce towarzyszą wybitni muzycy: Tomasz Kmiecik (piano), Michał Półtorak (skrzypce), Paweł Kuźmicz (bas).
Anashim - zespół, skupiający ludzi muzyki i teatru na stałe związanych z Bielskiem-Białą. Połączył ich projekt „Sekretny ogród”, na który składają się pieśni żydowskie pochodzące z różnych nurtów (poezja, utwory ludowe, tradycja aszkenazyjska, sefardyjska). Zespół został wyróżniony w finale konkursu Radiowej Dwójki "Nowa Tradycja"2014. Marcie Gzowskiej-Sawickiej towarzyszą Wojciech Golec, Piotr Górka, Krzysztof Maciejowski, Marcin Żupański.
Electric Desert – zespół izraelski, założony w 2012 roku. W oryginalnych, niepowtarzalnych kompozycjach młodych muzyków – łączących hard rock z muzyką etno – dostrzec można wpływ cygańskiej muzyki bałkańskiej, rytmów afrykańskich, melodii północnego i środkowego wschodu. Zespół tworzą: Nir Popliker (guitar & lead vocals), Udi Krauss (drums), Omer Lutzky (bass), Eylon Tushiner (woodwinds).
Beryozkele – projekt muzyczny, reinterpretujący w nowoczesny sposób, tradycyjne i przedwojenne piosenki w jidysz. Pierwszy album „Berjozkele – kołysanki i pieśni wieczorne jidysz” został wybrany przez polskich dziennikarzy, zajmujących się muzyką tradycyjną, „folkową płytą roku 2014”. Oli Bilińskiej towarzyszą Michał Moniuszko i Kacper Szroeder.
Matteo Imbruno – organista, wybitny znawca muzyki okresu renesansu i baroku. Studiował organy w Bolonii u prof. Liuwe Tamminga, w Rotterdamie u prof. Bernarda Haselböck’a Jest tytularnym organistą Oude Kerk oraz Muzeum „Hermitage” w Amsterdamie. Koncertuje i wykłada w całej Europie, Japonii, Ameryce Południowej i USA Uczestniczy w najbardziej prestiżowych festiwalach. Prowadzi klasę mistrzowską gry na organach. Nagrał wiele płyt na historycznych organach w Holandii i Włoszech oraz dla radia BBC w Londynie.
Marek Kulikowski – organista i pianista. Ukończył Akademię Muzyczną im. Fryderyka Chopina w Warszawie Filia w Białymstoku w klasie organów prof. Piotra Wilczyńskiego. Odbył studia podyplomowe w klasie organów profesora Joachima Grubicha (Akademia Muzyczna im F. Chopina w Warszawie) i profesora Juliana Gembalskiego (Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach). Jest finalistą trzech międzynarodowych konkursów organowych.
Zeev (Vlad) Shulman – artysta operowy i koncertowy, kantor synagogi w Rydze, nauczyciel. Jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Żydowskiej w Rydze. W 2003 r. stworzył Riga Klezmer Band, w skład którego weszli znani muzycy łotewscy: Yury Savkin (skrzypce), Gidons Grinbergs (skrzypce), Eduards Raubishko (klarnet) i Jurij Kasper (fortepian). Repertuar artysty obejmuje około 300 arii, romansów i piosenek w języku hebrajskim, jidysz, włoskim, łotewskim, rosyjskim, niemieckim, angielskim, polskim i ukraińskim.
Chór Politechniki Białostockiej powstał w 1977 r. Od grudnia 1997 r. kieruje nim prof. Wioletta Miłkowska. W bogatym repertuarze zespołu znajdują się utwory a cappella świeckie i sakralne z różnych epok, jak również formy wokalno-instrumentalne. Chór koncertuje zarówno w Polsce, jak i na świecie (Kanada, Francja, Wielka Brytania, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Grecja, Macedonia). Współpracuje z wieloma orkiestrami (m. in. Opery i Filharmonii Podlaskiej, z Orkiestrą Kameralną Sinfonia Viva, Akademicką Orkiestrą „Sinfonia Academica”, Zespołem Muzyki Folkowej „Sierra Manta”). Zdobywał nagrody i wyróżnienia w licznych międzynarodowych konkursach i festiwalach.
http://www.chor.pb.edu.pl/
„Pięcioksiąg Izaaka” (Angela Wagensteina) – znakomity spektakl Białostockiego Teatru Lalek, opowiadający o nieprzewidywalności ludzkiego losu. Pod płaszczykiem żydowskiego humoru kryją się ponadczasowe – nie tylko żydowskie – mądrości. Przedstawienie w reżyserii Wojciecha Kobrzyńskiego, ze wspaniałą scenografią Wiesława Jurkowskiego okraszone jest muzyką Krzysztofa Dziermy graną na żywo.
