Scena polska straciła kilka wybitnych osobowości. Zmarli m.in.: Gustaw Holoubek, Andrzej Kruczyński, Jerzy Krasowski, Wojciech Dzieduszycki, Józef Szajna, Jerzy Koenig, Wieńczysław Gliński, Halina Wyrodek i Jan Machulski.
STYCZEŃ
Łódzki Teatr Nowy zyskał patrona - został nim Kazimierz Dejmek,
współzałożyciel i wieloletni dyrektor łódzkiej placówki. W uchwale
ws. nadania "Nowemu" imienia Kazimierza podkreślono, że to
właśnie z jego nazwiskiem kojarzone są najwybitniejsze dokonania
łódzkiej sceny - m.in. "Akropolis" Stanisława Wyspiańskiego (1959)
czy "Operetka" Witolda Gombrowicza (1975).
- W Teatrze Narodowym, z udziałem m.in. prezydenta Lecha
Kaczyńskiego, uczczono 40. rocznicę zdjęcia z repertuaru "Dziadów"
Adama Mickiewicza, w inscenizacji Kazimierza Dejmka. Premiera
spektaklu odbyła się 25 listopada 1967 roku. W roli Gustawa-
Konrada wystąpił Gustaw Holoubek. Inscenizacja została przez
władze odebrana jako antyrządowa i antyradziecka. 30 stycznia
odbyło się ostatnie, 11. przedstawienie.
LUTY
- Gdański Teatr Szekspirowski - to nazwa powołanej w lutym nowej
instytucji kulturalnej. Zgodnie z podpisaną umową, nowy teatr
będzie prowadzony wspólnie przez miasto Gdańsk oraz Pomorski Urząd
Marszałkowski. Dyrektorem teatru został prof. Jerzy Limon, prezes
Fundacji Theatrum Gedanense, która od lat propaguje w Gdańsku ideę
budowy Teatru Elżbietańskiego.
- 175. rocznica inauguracji działalności Teatru Wielkiego w
Warszawie. Budowa gmachu stołecznego Teatru Wielkiego trwała w
latach 1825-1833 według projektu włoskiego architekta Antonia
Corazziego z Livorno. Miał on stać się siedzibą działających już
wcześniej w Warszawie zespołów narodowej opery, baletu i dramatu.
Pierwsze przedstawienie w Teatrze Wielkim odbyło się 24 lutego
1833 roku, a był nim "Cyrulik sewilski" Gioacchina Rossiniego.
- Teatr Obrazu Leszka Mądzika obchodził 40-lecie istnienia. Leszek
Mądzik jest uważany za jednego z najoryginalniejszych polskich
twórców teatralnych. W 1968 r. założył przy Katolickim
Uniwersytecie Lubelskim działającą do dziś scenę Plastyczną KUL,
nazywaną też Teatrem Obrazu. Przedstawienia pozbawione słów i
tradycyjnego aktorstwa, operują ciszą i dźwiękiem, oparte są na
scenografii, przestrzeni i grze światła.
MARZEC
- Zmarł wybitny aktor Gustaw Holoubek. Miał 85 lat. W środowisku
teatralnym był autorytetem zawodowym i moralnym. W 1963 roku
został aktorem Teatru Narodowego. Tu w reżyserii Kazimierza Dejmka
powstała w 1967 jego legendarna kreacja Gustawa-Konrada w
przedstawieniu mickiewiczowskich "Dziadów". Po zdjęciu spektaklu z
afisza i zdymisjonowaniu Dejmka przez władze PRL, Holoubek razem z
innymi aktorami opuścił Narodowy. Zagrał w ponad 50 filmach, m.in.
w obrazach Wojciecha Jerzego Hasa - m.in. "Pętli" i
"Pożegnaniach", Tadeusza Konwickiego - "Salcie", "Jak daleko stąd,
jak blisko" i "Lawie".
- Prywatne archiwum wybitnego twórcy teatralnego, nieżyjącego już
Jerzego Grotowskiego, przekazał Zakładowi Narodowemu im.
Ossolińskich we Wrocławiu brat artysty prof. Tadeusz Grotowski. Do
Ossolineum trafiły m.in. prywatne listy Grotowskiego, zdjęcia,
rękopisy poświęcone teatrowi i pracy nad poszczególnymi sztukami
artysty. W sumie prof. T. Grotowski przekazał ponad 40 teczek z:
papierami osobistymi artysty, dokumentami z lat 1953-1980, umowy o
pracę, zaświadczenia, umowy wydawnicze, dyplomy, listy
gratulacyjne, nagrody artystyczne przyznawane J. Grotowskiemu.
- Aktor, reżyser teatralny i pedagog Andrzej Kruczyński zmarł w
wieku 90 lat. Związany przez całe życie z Teatrem im. Juliusza
Słowackiego w Krakowie należał do grona najstarszych polskich
aktorów czynnych zawodowo. Zagrał około 150 ról teatralnych, w
przedstawieniach reżyserowanych m.in. przez Bohdana
Korzeniewskiego, Kazimierza Dejmka, Mikołaja Grabowskiego. Mimo
podeszłego wieku wciąż występował na scenie swojego macierzystego
Teatru im. Juliusza Słowackiego.
KWIECIEŃ
- Zmarł reżyser teatralny Jerzy Krasowski. Miał 83 lata. W czasie
II wojny światowej walczył w partyzantce. Wraz z żoną Krystyną
Skuszanką prowadził teatr w Opolu, a następnie Teatr Ludowy w
Nowej Hucie. Krasowski i Skuszanka odeszli z krakowskiego teatru w
1963 roku. Później małżeństwo reżyserów pracowało w Teatrze
Polskim w Warszawie, Teatrze Polskim we Wrocławiu i Teatrze im.
Juliusza Słowackiego w Krakowie. Z krakowskiego Teatru im.
Słowackiego, w którym Krasowski pracował od początku lat 70. do
1981 roku, artysta przeniósł się do Warszawy. W latach 1983-1990
był dyrektorem Teatru Narodowego.
- Cykl imprez związanych z Ireną Eichlerówną - jedną z
najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych XX wieku - odbył
się w Teatrze Narodowym w Warszawie. W tym roku minęło 100 lat od
urodzin artystki. Aktorka, nazywana polską Eleonorą Duse, z
Teatrem Narodowym była związana przez ponad pół wieku. Tu powstały
jej teatralne kreacje, które przeszły do legendy, m.in. rola
Szimeny w "Cydzie" Pierre'a Corneille'a (1935 r.), tytułowa Marii
Stuart w dramacie Fryderyka Schillera (1955 r.).
- Aktorka konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego i wieloletnia
przyjaciółka Karola Wojtyły, prof. Danuta Michałowska, otrzymała
Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa.
Obchodząca w tym roku 85. urodziny aktorka i pedagog krakowskiej
PWST została uhonorowana przez krakowską radę za "poświęcenie dla
sztuki i teatru, umiejętne przekazywanie piękna słowa i pobudzanie
wyobraźni". Prof. Michałowska przez 43 lata pracy pedagogicznej
uczyła ok. 900 aktorów, a swoją wiedzę przekazywała m.in.
Olgierdowi Łukaszewiczowi, Wojciechowi Pszoniakowi, Janowi
Fryczowi, Jerzemu Treli, Krzysztofowi Globiszowi i Mai
Ostaszewskiej.
MAJ
- Musical "Piękna i Bestia" pokazano po raz pierwszy w Polsce; na
scenie Teatru Muzycznego w Gdyni odbyła się polska premiera
sławnego musicalu Disney'a. Prawa autorskie do "Beauty and the
Beast" Teatr Muzyczny w Gdyni zakupił na dwa lata z możliwością
przedłużenia tego terminu. W roku 1994 na nowojorskim Broadwayu
odbyła się premiera scenicznego musicalu opartego na scenariuszu
filmu Disneya. Spektakl wciąż jest grany. Do tej pory odbyło się
ponad 3 tys. przedstawień. "Beauty and the Beast" znalazł się na
liście 25 musicali wszechczasów, przygotowanej przez Amerykański
Instytut Filmowy.
- Warszawscy radni zmienili nazwę warszawskiego Teatru
Dramatycznego na: Teatr Dramatyczny Miasta st. Warszawy im.
Gustawa Holoubka. Wybitny artysta, aktor i reżyser Gustaw
Holoubek, zmarł w marcu w Warszawie w wieku 85 lat. Ze scenami
warszawskimi Holoubek związał się w 1958 roku - najpierw z Teatrem
Polskim, gdzie grał w latach 1958-1959, potem z Teatrem
Dramatycznym (1959-1963) i Teatrem Narodowym (1964-1968). W 1968
roku ponownie związał się z Teatrem Dramatycznym; przez 11 lat -
od roku 1971 do 1982 - był jego dyrektorem.
- Aktor, śpiewak, działacz kulturalny hrabia Wojciech Dzieduszycki
zmarł w wieku 96 lat. W 1934 r. zadebiutował jako tenor w operze w
Stanisławowie. W czasie II wojny światowej znalazł się w obozie
jenieckim, w którym zorganizował obozowy teatr, a później w obozie
koncentracyjnym Gros-Rosen. Skazany na karę śmierci, uniknął
wyroku. W 1952 założył we Wrocławiu założył kabaret "Dymek z
papierosa", szykanowany przez stalinowskie władze. Był
współpracownikiem miesięcznika "Odra" od jego powstania. Na
początku 2006 roku przyznał się do współpracy ze Służbą
Bezpieczeństwa w latach 1949-1972.
CZERWIEC
- Zainaugurowano obchody 35. rocznicy powstania Polskiego Teatru
Tańca w Poznaniu. Teatr istnieje od 1973 roku, jest profesjonalnym
zespołem, który przeszedł ewolucję od spektakli ukształtowanych
formą teatru baletowego do współczesnego gatunku. Założycielem i
pierwszym dyrektorem PTT był Conrad Drzewiecki. Obecnie dyrektorem
PTT jest Ewa Wycichowska.
- Sześć warszawskich teatrów niezależnych podpisało porozumienie o
współpracy pt. Nowe Teatry Repertuarowe "Enter". Pod porozumieniem
popisały się teatry: Wytwórnia, Drugiej Strefy, Teatr
Konsekwentny, Teatr Polonia, Teatr Montownia i Studio Teatralne
Koło. Plany teatrów działających w ramach porozumienia "Enter" to
m.in. organizacja festiwali i prezentacji teatralnych w Warszawie,
wspólne występowanie o granty do UE oraz dążenie do tego, aby w
2010 roku zrównać sposób finansowania teatrów miejskich i teatrów
niezależnych.
- Aktor teatralny i filmowy Marian Glinka zmarł w wieku 65 lat.
Grał m.in. w warszawskich Teatrze Ludowym, Komedia, Dramatycznym.
W latach 1989-1991 można było oglądać go w krakowskim Teatrze im.
Słowackiego, a w połowie lat 90. - we wrocławskim Teatrze
Współczesnym. Od 1997 roku pracował w warszawskim Teatrze Ateneum.
Glinka ma w swoim dorobku także role filmowe. Zadebiutował w
komedii muzycznej "Kochajmy syrenki" Jana Rutkiewicza. Grał m.in.
w "Za ścianą" (1971) i "Barwy ochronne" (1976) Krzysztofa
Zanussiego.
- Zmarł Józef Szajna, wybitny scenograf, reżyser teatralny,
scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik. Miał 86 lat. W
wieku 17 lat uczestniczył w kampanii wrześniowej, a po jej
zakończeniu - w życiu konspiracyjnym Polski. Był współzałożycielem
i dyrektorem artystycznym Teatru Ludowego w Krakowie. W roku 1971
stworzył Teatr-Galerię w warszawskim Centrum Sztuki Studio. Z
prowadzenia Centrum zrezygnował po ogłoszeniu stanu wojennego.
LIPIEC
- W wieku 77 lat zmarł wybitny polski krytyk teatralny Jerzy
Koenig. Współpracował m.in. z tygodnikiem "Współczesność",
"Tygodnikiem Kulturalnym", miesięcznikiem "Dialog". W latach 1968-
1972 był redaktorem naczelnym "Teatru". Był kierownikiem
literackim Teatru Narodowego i Teatru Dramatycznego w Warszawie.
Przez 14 lat kierował pracami Teatru Telewizji. W 1998 r. objął
stanowisko kierownika literackiego Starego Teatru w Krakowie. Jest
autorem wyboru dwutomowej "Antologii dramatu".
- W wieku 87 lat zmarł wybitny aktor filmowy i teatralny
Wieńczysław Gliński. Był żołnierzem Armii Krajowej. Występował
m.in. w Teatrze Polskim w Warszawie; później związał się z
teatrami Komedia i Narodowym. Od 1945 roku współpracował z Teatrem
Polskiego Radia. Na ekranie debiutował w 1955 r. rolą tytułową w
filmie "Sprawa pilota Maresza" w reżyserii Leona Buczkowskiego.
Zagrał także m.in. w "Kanale" Andrzeja Wajdy, "Jutro premiera"
Janusza Morgensterna, "Jak być kochaną" Wojciecha Jerzego Hasa.
SIERPIEŃ
- W wieku 62 lat zmarła aktorka Halina Wyrodek. Była aktorką
Teatru im. Juliusza Słowackiego, ale sławę zdobyła jako gwiazda
"Piwnicy pod Baranami". Wystąpiła - często w rolach drugoplanowych
lub w epizodach - w wielu filmach, m.in. w "Zmorach" Wojciecha
Marczewskiego, "Grzesznym żywocie Franciszka Buły" Janusza Kidawy,
"Dwóch księżycach" Andrzeja Barańskiego, "Vincim" Juliusza
Machulskiego.
WRZESIEŃ
- W Warszawie zainaugurowano działalność nowej prywatnej sceny
teatralnej - Teatru Capitol. Teatr mieści się w centrum stolicy,
przy ulicy Marszałkowskiej 115, w dawnym budynku kina Capitol.
Powstał z inicjatywy aktorki Anny Gornostaj oraz jej męża
Stanisława Mączyńskiego.
- Ok. 40 pudeł teatralnych dokumentów zostało przekazanych przez
Związek Artystów Scen Polskich (ZASP) za Granicą z siedzibą w
Londynie Instytutowi Teatralnemu w Warszawie. Wśród dokumentów,
które trafiły do zbiorów Instytutu, znajdują się unikatowe
dokumenty związane z m.in. ludźmi estrady, radia i filmu, m.in.
Zofią Terne, Feliksem Konarskim, Marianem Hemarem, Romanem
Ratschką, Leopoldem Kielanowskim, aktorkami: Renatą Bogdańską
(żoną gen. Władysława Andersa), Ireną Delmar.
- Minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski
powołał Waldemara Dąbrowskiego na stanowisko dyrektora naczelnego
Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie. Dąbrowski zastąpił
na tym stanowisku Janusza Pietkiewicza, odwołanego przez ministra
kultury. Głównym powodem tej decyzji była "niska ocena zarządzania
instytucją" przez Pietkiewicza.
PAŹDZIERNIK
- Zmarł aktor teatru im. Jaracza w Łodzi Dariusz Siatkowski. Miał
48 lat. W 1984 roku, zaraz po ukończeniu krakowskiej Wyższej
Szkoły Teatralnej, związał się z łódzkim "Jaraczem". Łodzianie
pamiętają go m.in. jako Johannesa w "Dzienniku uwodziciela" Sorena
Kierkegaarda, Edypa w tragedii Sofoklesa, Astrowa w "Wujaszku
Wani" Antoniego Czechowa. Grał też w filmach fabularnych i
serialach telewizyjnych, m.in. w "Stary człowiek i pies", "Szabla
od komendanta", "Śmierć jak kromka chleba".
- W wieku 60 lat zmarł aktor filmowy i teatralny, reżyser i
scenarzysta Krzysztof Zaleski. Wyreżyserował m.in. "Skąpca"
Moliera, "Dwie sceny miłosne" wg Oscara Wilde'a i Antoniego
Czechowa. Jako aktor wystąpił m.in. w "Bez znieczulenia" Andrzeja
Wajdy, "Gorączce" Agnieszki Holland, "Matce królów" Janusza
Zaorskiego. W 2006 powołany na stanowisko głównego reżysera Teatru
Polskiego Radia. Od 2007 roku pełnił funkcję dyrektora i redaktora
naczelnego programu 2 Polskiego Radia.
LISTOPAD
- Zmarł Jan Machulski, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny,
reżyser i pedagog. Jego najsłynniejszą filmową kreacją pozostaje
niezapomniana rola kasiarza Henryka Kwinto w komediach
kryminalnych "Vabank" (1981) i "Vabank II, czyli Riposta" (1984)
reżyserowanych przez syna - Juliusza. Wystąpił także w innych
produkcjach realizowanych przez syna, m.in. "Kingsajz" (1987),
"Deja Vu" (1989), "Kiler" (1997), "Kiler-ów 2-óch" (1999) czy
"Vinci" (2004). Na stałe mieszkał w Warszawie, ale od ponad 30 lat
pracował jako wykładowca na wydziale aktorskim w Państwowej
Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Był
wieloletnim dziekanem tego wydziału.
- Obchody 80-lecia Teatru Ateneum w Warszawie, w ramach których
odbyła się polska premiera przedstawienia "Odejścia", na podstawie
sztuki Vaclava Havla, w reżyserii Izabelli Cywińskiej. Teatr
Ateneum w Warszawie, obecnie im. Stefana Jaracza, założony został
w 1928 roku. Jego dyrektorami byli m.in. Stefan Jaracz, Janusz
Warmiński, Gustaw Holoubek, który sprawował tę funkcję do 2008
roku. Po jego śmierci kierownictwo teatru objęły Sławomira
Łozińska (p.o. dyrektor naczelna) i Izabella Cywińska (dyrektor
artystyczna).
- Znany polski reżyser Krystian Lupa został laureatem tegorocznej
Europejskiej Nagrody Teatralnej za całokształt pracy. Europejską
Nagrodę Teatralną przyznaje międzynarodowe jury pod patronatem
Komisji Europejskiej, Unii Teatrów Europy i Europejskiej Konwencji
Teatralnej. Wśród jej laureatów są m.in. Harold Pinter, Robert
Willson, Pina Bausch.
GRUDZIEŃ
- UNESCO ogłosiło rok 2009 "Rokiem Grotowskiego". W 2009 r. mija
10. rocznica śmierci Jerzego Grotowskiego, 50. - objęcia
kierownictwa Teatru 13 Rzędów w Opolu (późniejszego Teatru
Laboratorium we Wrocławiu) przez Ludwika Flaszena i Jerzego
Grotowskiego. W tym roku wypada też 25-lecie samorozwiązania
Teatru Laboratorium. Program Roku Grotowskiego 2009 obejmuje wiele
wydarzeń artystycznych i naukowych takich jak konferencje,
festiwale, wystawy i instalacje, seminaria i spotkania, które
odbędą się we Wrocławiu, Krakowie, Warszawie oraz za granicą.
- Barbara Krafftówna - aktorka, słynna Felicja w "Jak być kochaną"
Wojciecha Jerzego Hasa i Honorata z "Czterech pancernych i psa",
niezapomniana wykonawczyni piosenek kabaretowych, w tym "Przeklnę
cię" z kabaretu Starszych Panów, skończyła 80 lat. W 1953 r.
Barbara Krafftówna zadebiutowała w filmie Jana Rybkowskiego,
epizodem w "Sprawie do załatwienia". Krytycy filmowi uważają, że
najlepsze swoje role zagrała u Wojciecha Jerzego Hasa - m.in. w
"Złocie" (1961) i "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964).
- W wieku 89 lat Zofia Jaremowa - wybitna artystka teatru,
reżyserka i scenografka, współzałożycielka i wieloletnia
dyrektorka Teatru Lalki, Maski i Aktora Groteska w Krakowie. W
1945 r. wraz z mężem założyła Teatr Lalki Maski i Aktora w
Krakowie. W latach 1949-1975 była dyrektorem Groteski. Przez lata
współtworzyła wizję artystyczną tego teatru, nie tylko jako jego
dyrektor, ale także jako scenograf i reżyser.
- Zmarła aktorka Wanda Koczeska. Miała 71 lat. Ukończyła stołeczną
Państwową Wyższą Szkołę Teatralną.W latach 1959-68 występowała w
stołecznym Teatrze Ateneum, później dołączyła do zespołu Teatru
Kwadrat (1974-87), Teatru Narodowego (1987-90) i Teatru Na Woli
(1990-92).Jej pierwszą filmową rolą była Agnieszka w filmie
"Rancho Texas" w reż. Wadima Berestowskiego. Później wystąpiła
także m.in. w "Niewinnych czarodziejach" Andrzeja Wajdy (1960) i
"Dziewczętach z Nowolipek" Barbary Sass (1985).
