GUSTAV MAHLER FESTIVAL - kolejny koncert już w sobotę

11 czerwca 2011 (sobota) godz. 18.00
Sala Filharmonii

W y k o n a w c y:
Węgierska Narodowa Orkiestra Symfoniczna
Zoltán Kocsis – dyrygent

W  p r o g r a m i e:
Gustav Mahler – I Symfonia  D-dur „Tytan”

/wersja z Blumine jako częścią II/

Jedna z najstarszych orkiestr działających na terenie Węgier, której początek działalności datuje się na rok 1853, wystąpi pod batutą znakomitości muzycznej tego kraju  - Zoltána Kocsisa. Nazwisko artysty przede wszystkim identyfikowane było z działalnością koncertującego pianisty, obecnie jednak Kocsic coraz częściej występuje w roli dyrygenta. Podczas sobotniego koncertu w Filharmonii Krakowskiej w wykonaniu Węgierskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej usłyszymy I Symfonię D-dur „Tytan” Gustava Mahlera w tak zwanej wersji budapesztańskiej, czyli pięcioczęściowej - z „Blumine” jako cz.2 symfonii.
 
Spośród wszystkich Symfonii Gustawa Mahlera Pierwsza Symfonia przebyła drogę najdłuższą, ponieważ była kilkakrotnie zmieniana. Utwór skomponowany w roku 1888 przybrał ostateczny kształt dopiero w 1896, przed wykonaniem w Berlinie. Pierwsza część rozpoczyna się wolnym wstępem, po którym następuje fantazja oparta na temacie wziętym z jednej z "Pieśni wędrowca". Znakomita instrumentacja otwarła pole nowych doświadczeń w tym względzie, a sposób orkiestracji okazał się trudny do naśladowania - tak bardzo był bowiem osobistym wynalazkiem kompozytora. Druga część wprowadza rytm i charakter lendlera, ukazanego w jego "naturalnym", ludowym otoczeniu. W efekcie dominuje w nim silna akcentuacja i ostrzejszy zaśpiew fraz, złagodzony w części środkowej, przy stale obecnych intrygujących rozwiązaniach w orkiestracji. Pozornie powraca ona do tradycyjnego rozdziału zespołu na smyczki i dęte, lecz  w gruncie rzeczy często zamieniają role tych grup. Część trzecia, z podanym w minorowej tonacji kanonem "Panie Janie" i środkowym fragmentem bazującym na melodii pieśni ze zbioru "Lieder eines fahrenden Gesellen", jest zarazem pierwszą i jedyną tak osobistą wypowiedzią Mahlera utrzymaną w bliskości materii żydowskiego folkloru - nie tyle parodiowanego, co wspominanego z nostalgią. Także w tej części Pierwszej Symfonii Mahler sięgnął po frazy obecne we wspomnianym wyżej cyklu pieśni. Finał dzieła to szeroko rozbudowana fantazja, przechodząca kilka etapów kształtowania ekspresji: od wielkich wzburzeń i "nadnaturalnych" emocji, po fragmenty wycofane, liryczne i posmutniałe. Kompozycja finału tworzy niespotykaną wcześniej architekturę dźwiękową, co wynika z nowej jakości orkiestracji, oraz oderwania się od schematu formy sonatowej, jakkolwiek jej zręby są tu zachowane. Początkowo Pierwsza Symfonia nosiła tytuł "Tytan" (wzięty z opowiadania Jeana Paula Richtera), lecz przy rewizji dzieła został on usunięty wraz z jedną z części wolnych ("Blumine"), która wykonywana jest obecnie jako osobny utwór. Jest to muzyka, która uzupełniała ilustrację dźwiękową do poematu "Der Trompeter von Säkkingen" Wiktora Nesslera, a zarazem jeden z pierwszych zachowanych utworów Mahlera.

/Zbigniew Andrzej Zając/

Szczegółowy plan festiwalu znajduje się na stronie www.mahlerfestival.krakow.pl


 Zoltán Kocsis - węgierski pianista i dyrygent. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 5 lat. Studiował w Konserwatorium im. B. Bartóka oraz na Akademii F. Liszta w rodzinnym Budapeszcie, gdzie uczył się pod kierunkiem Pála Kadosy, Ferenca Radosa i György Kurtága.

Wraz z  Ivanem Fischerem w 1983 r. założył  Budapest Festival Orchestra i do 1997 r. pełnił funkcję jednego z dyrektorów artystycznych tego zespołu. Przez 14 lat jego kadencji Orkiestra osiągnęła najwyższy poziom wykonawstwa, prezentując swój kunszt m.in. w Concertgebouw w Amsterdamie, w Barbican Centre w Londynie, Musikverein w Wiedniu, Théâtre des Champs Elysées w Paryżu oraz Carnegie Hall w Nowym Jorku, a także na festiwalach w Lucernie, w Londynie (BBC Proms) i w Pradze. W 1995 r., dla uczczenia 50. rocznicy śmierci Beli Bartóka zespół odbył wielkie tournée (koncertował m.in. w Brukseli, Frankfurcie, Kolonii, Nowym Jorku i Paryżu), które zakończyło się ogromnym sukcesem.
Zoltán Kocsis wykazuje wielkie zainteresowanie muzyką współczesną. György Kurtág zadedykował artyście kilka swoich utworów fortepianowych, które były potem wielokrotnie prezentowane w całej Europie.

W 1997 r. Zoltán Kocsis został powołany na stanowisko dyrektora Węgierskiej Orkiestry Filharmonii Narodowej – już w pierwszym roku doprowadził do niezapomnianego wykonania Gurre Lieder Schönberga podczas Budapest Spring Festival. Niejednokrotnie prowadził wykonania własnych kompozycji i transkrypcji.

Obecnie  Zoltán Kocsis dzieli swój czas pomiędzy działalność pianistyczną i dyrygencką. Ostatnie sezony koncertowe przyniosły artyście sukcesy za pulpitem  Berliner Philharmoniker, Concertgebouw Orchestra Amsterdam oraz Camerata Academica Salzburg. Dał recitale na festiwalach w Verbier i Ferrarze, w La Roque D'Antheron (wydane na DVD ) i dwukrotnie w Wigmore Hall w Londynie. Współpracował – jako kapelmistrz i solista – z New York Philharmonic Orchestra, Birmingham Symphony Orchestra, WDR Sinfonieorchester Köln i Orchestre Philharmonique de Radio France.
Kocsis cieszy się obecnie renomą żyjącej legendy fortepianu, artysty wszechstronnego – pianisty, dyrygenta, kameralisty, kompozytora i aranżera.

 

Węgierska Narodowa Orkiestra Symfoniczna -
jest najstarszą orkiestrą działającą na Węgrzech, a jej historia sięga ponad półtora wieku wstecz. Pierwszy koncert zespołu odbył się 20 listopada 1853 roku, w roli dyrygenta wystąpił Ferenc Erkel – wieloletni szef orkiestry, którą prowadził podczas ponad  60 koncertów. Orkiestra, zorganizowana wedle wzoru wiedeńskiego, jest niezależnym organem złożonym przede wszystkim z muzyków Teatru Narodowego oraz Teatru Operowego. Na przestrzeni półtora wieku na czele Orkiestry stało ośmiu dyrygentów: założyciel Ferenc Erkel (1835-1871), następnie jego syn Sándor Erkel (1875-1900), potem István Kerner (1900-1918), Ernő Dohnányi (1918-1943), János Ferencsik (1960-1967), András Kórodi (1967- 1986), Erich Bergel (1989-1994) oraz Rico Saccani, który kieruje orkiestrą od 1997 roku.

Przez 153 lata (90 lat jako jedyna profesjonalna orkiestra na Węgrzech), Orkiestra Filharmonii w Budapeszcie odgrywała kluczową rolę w życiu koncertowym kraju, przybliżała publiczności nowe węgierskie i zagraniczne kompozycje oraz propagowała rodzimą muzykę za granicą.

Zespół brał udział w prawykonaniach ponad stu dzieł, w tym w prawykonaniu I Symfonii Gustawa Mahlera w 1889 roku. Zespół poświęca wyjątkową uwagę kompozytorom węgierskim, takim jak: Ferenc Erkel, Franz Liszt, Károly Goldmark, Ernő Dohnányi, Béla Bartók, Zoltán Kodály, Leo Weiner, Pál Kadosa czy Sándor Szokolay, którzy dedykowali orkiestrze lub napisali dla niej wiele dzieł. W swoim repertuarze orkiestra ma również dzieła Brahmsa, Dvořáka, Mahlera, Mascagniego, Prokofiewa, Ravela, Respighiego, R. Straussa czy Strawińskiego, którzy często dyrygowali Orkiestrą Filharmonii w Budapeszcie podczas pierwszych wykonań swoich dzieł.

Niemożliwe jest wymienienie wszystkich znakomitych dyrygentów, którzy współpracowali z zespołem. Nie można jednak pominąć taki osobowości jak: János Richter, Artur Nikisch, Sergio Failoni czy Otto Klemperer. Orkiestra towarzyszyła też wielu wybitnym solistom instrumentalistom oraz śpiewakom, podczas koncertów na Węgrzech i w innych ośrodkach muzycznych na świecie.

BILETY: 40, 30, 20 zł
Kasa biletowa: wt. - pt. w godz. 11 - 14, 15 - 19.
Rezerwacja: Biuro Organizacji Widowni - tel. +48 (12) 429 13 45
oraz www.filharmonia.krakow.pl