Nastąpiło to jednak dopiero w szesnaście lat po powstaniu III Symfonii op. 36 „Symfonii Pieśni Żałosnych". Stało się tak dzięki nagraniu tego utworu przez London Sinfonietta z solistką Dawn Upshaw w 1992 roku.
Płyta z tym nagraniem rozeszła się w ponad milionowym nakładzie na całym świecie, wchodząc do kanonu arcydzieł muzyki symfonicznej XX wieku. Kiedy dzieło zostało docenione, przyniosło światową sławę swojemu twórcy.
Henryk Mikołaj Górecki, swój najsłynniejszy utwór - trzyczęściowe dzieło - napisał w czasie dwóch miesięcy od 30 października do 30 grudnia 1976 r. Było to zamówienie niemieckiej rozgłośni Suedwestfunk w Baden-Baden. Prawykonanie odbyło się 4 kwietnia 1977 roku podczas XIV Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Współczesnej w Royan we Francji. Śpiewała wtedy wybitna sopranistka Stefania Woytowicz z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Suedwestfunk pod dyrekcja Ernsta Boura.
Po raz pierwszy w Polsce III Symfonia została wykonana pięć miesięcy później 25 września w warszawskiej Filharmonii narodowej podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Symfonia powstała pod wpływem słów: „Mamo, nie płacz, nie. Niebios Przeczysta Królowo, Ty zawsze wspieraj mnie. Zdrowaś Mario”, wyrytych przez Helenę Błażusiak na ścianie więziennej celi nr 3 zakopiańskiego pensjonatu „Palace”, w którym mieścił się komisariat gestapo. Dziewczynę, zaangażowaną w działanie AK na Podhalu 25 września 1944 roku schwytali Niemcy w Schronisku na Lubaniu i uwięzili w „Palace”.
W każdej części symfonii sopran śpiewa do słów innego polskiego tekstu. Pierwszym jest XV-wieczny polski lament maryjny, drugim wyryte na ścianie celi słowa Heleny Błażusiak, trzecim śląska piosenka ludowa o matce szukającej syna poległego w powstaniach śląskich. Części pierwsza i trzecia napisane są z perspektywy matki, która straciła dziecko, część druga z perspektywy dziecka oddzielonego od matki. Wojna i macierzyństwo to dwa wielkie tematy Symfonii.
Minimalistyczne arcydzieło Góreckiego z 1976 roku stanowi - zdaniem muzykologów - najpełniejszą syntezę oryginalnego stylu kompozytora.
Henryk Mikołaj Górecki urodził się 6 grudnia 1933 r. w Czernicy koło Rybnika.
W 1952 r. rozpoczął naukę muzyki w Szkole Muzycznej w Rybniku, by trzy lata później przenieść się do Katowic i rozpocząć studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (PWSM).
W 1958 r. zadebiutował na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, zwracając uwagę publiczności i międzynarodowej krytyki, która uznała Góreckiego za jednego z najbardziej radykalnych, bezkompromisowych i awangardowych kompozytorów.
W 1960 r. Górecki ukończył studia kompozytorskie z najwyższym wyróżnieniem w PWSM w Katowicach i wyjechał na studia podyplomowe do Paryża. Następne lata przyniosły kolejne ważne utwory w dorobku Góreckiego, ugruntowujące jego międzynarodową pozycję jako jednego z najbardziej oryginalnych twórców lat sześćdziesiątych, kładącego podwaliny pod funkcjonujące w świecie muzycznym pojęcie „polskiej szkoły kompozytorskiej”.
W 1965 r. związał się z PWSM w Katowicach (obecnie Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego). Od 1968 r. był jej wykładowcą, od 1972 r. na stanowisku docenta; uczył czytania partytur, instrumentacji i kompozycji. W 1975 r. został rektorem tej uczelni i funkcję tę pełnił przez cztery lata. W 1977 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.
Do najważniejszych utworów Góreckiego należą: „Epitafium”, „Genesis I-III”, „Trzy utwory w dawnym stylu”, „Refren na orkiestrę”, „Muzyka staropolska”, „Ad Matrem”, II Symfonia „Kopernikowska”, „Beatus vir”, „Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową”, „Miserere”, „Recitativa i ariosa - Lerchenmusik”, „Totus Tuus”, I Kwartet smyczkowy „Już się zmierzcha”, II Kwartet smyczkowy „Quasi una fantasia”, „Małe requiem dla pewnej Polki" na fortepian i 13 instrumentów, „Pieśń Rodzin Katyńskich” i oczywiście III Symfonia „Pieśni żałosnych”.
W latach 80. Górecki zaczął tworzyć utwory sakralne, zwrócił się też ku korzeniom muzyki polskiej, a szczególnie jej nurtowi ludowemu. Rozpoczął współpracę z wybitnym amerykańskim Kronos Quartet. Podczas jednej z wizyt w Polsce muzycy Kronos Quartet mówili, że dla Góreckiego każda nuta jest wszechświatem
Kompozytor został wyróżniony m.in. Orderem św. Grzegorza Wielkiego - najwyższym odznaczeniem papieskim, jakie może otrzymać osoba świecka. To czwarte w hierarchii odznaczenie papieskie, przyznawane za szczególne zasługi dla Kościoła. Górecki jest też laureatem nagrody metropolity katowickiego „Lux ex Silesia” (Światło ze Śląska) oraz honorowym obywatelem Katowic, Rybnika i Bielska-Białej.
W październiku 2010 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego.
Henryk Mikołaj Górecki zmarł 12 listopada 2010 roku w Katowicach.
Anna Bernat
