W tym roku, m.in. w ramach prowadzonego przez Polonikę programu Wolontariat 2022 realizowano prace na 39 cmentarzach położonych w różnych krajach świata m.in. w Gruzji, krajach Afryki, Litwie, Mołdawii, Francji Rumunii, Kazachstanie. Wolontariusze zajmują się między innymi porządkowaniem i inwentaryzowaniem polskich nekropolii.
W ramach programu Ochrona Dziedzictwa Kulturowego za granicą 2022 kontynuowany jest jeden z kilku ważnych projektów dotyczących lwowskiego Cmentarza Łyczakowskiego. „Dzięki programom realizowanym przez Instytut Polonika udało się zakończyć wiele projektów restauratorsko-konserwatorskich i inwentaryzacyjnych we Lwowie” – podkreślono w informacji Instytutu Polonika. Konserwatorzy prowadzili prace przy kaplicach rodzinnych, między innymi rodziny Dunin-Borkowskich, Krzyżanowskich i Barczewskich. Klasycystyczna kaplica Dunin-Borkowskich została zbudowana w 1812 r. Budynek został częściowo zniszczony w trakcie pożaru w 1985 roku. Prace konserwatorów prowadzone od dwóch lat koncentrują się na sklepieniu nad kryptą, kamiennych rzeźbach i konserwacji elewacji.
Pierwotnie elewację zdobiły trzy figury greckich bóstw: Chronosa, Hymena i płaczącej niewiasty których przypisywane wiedeńskiemu rzeźbiarzowi Hartmanowi Witwerowi. Figura Chronosa po upadku ze szczytu frontonu została zabezpieczona wewnątrz kaplicy. Dwie pozostałe rzeźby zachowały się na swoim miejscu. Zakończenie prac planowane jest na koniec listopada.
Instytut Polonika prowadzi także prace na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency pod Paryżem, nazywanym Panteonem Polskiej Emigracji. Pochowano tam od początku XIX wieku setki Polaków, w tym Adama Mickiewicza i Cypriana Kamila Norwida (prochy obu poetów przeniesiono potem na Wawel), pisarza Juliana Ursyna Niemcewicza, generała Karola Kniaziewicza, malarzy Olgę Boznańską i Tadeusza Makowskiego. Znajdują się tam także tablice upamiętniające udział polskich żołnierzy w walkach II wojny światowej oraz ofiary stanu wojennego.
Projekty dotyczące cmentarzy realizowane są także przez program Popularyzacja w Instytucie Polonika. Oprócz wielu publikacji, w tym „Podręcznika do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju”, autorstwa Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego, wydanej także w wersji ukraińskiej. W książce znaleźć można nie tylko informacje, na czym polega inwentaryzacja nekropolii i nagrobków, lecz także jak je zmierzyć, jak rozpoznać materiał, z którego są wykonane i jak przygotować dokumentację prac konserwatorskich. Powstała także seria dziewięciu filmów instruktażowych „Vademecum inwentaryzatora cmentarzy”.
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA jest wyspecjalizowaną państwową instytucją kultury powołaną w 2017 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego. Instytut prowadzi projekty o charakterze konserwatorskim, naukowo-badawczym, edukacyjnym i popularyzatorskim.
Autor: Michał Szukała
