Podczas gali w środę w krakowskim studiu TVP3 ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska wyróżniła twórców, animatorów i ludzi kultury, którzy przyczyniają się do rozwoju, upowszechniania oraz ochrony kultury i dziedzictwa narodowego.
"Dzisiejsze wręczenie nagród niech będzie wyrazem uznania i najgłębszego szacunku dla tych, którzy swoją pasją, talentem i oddaniem kształtują naszą wspólną przestrzeń. (...) To dla nas też okazja do tego, by na chwilę się zatrzymać i pomyśleć, jak wielkie znaczenie ma kultura w naszym codziennym życiu. To jest fundament naszej tożsamości i źródło inspiracji, ale przede wszystkim to jest komunikacja" - wskazała podczas uroczystości Hanna Wróblewska.
Minister podkreśliła, że kultura łączy pokolenia, pozwala odnaleźć wspólny język w coraz bardziej złożonym świecie. "Niech ten wieczór będzie hołdem dla przeszłości, świadectwem teraźniejszości, ale też inspiracją i drogowskazem na przyszłość" - mówiła Wróblewska.
Nagrody zostały przyznane za całokształt twórczości oraz w takich kategoriach, jak animacja kultury, teatr, ochrona dziedzictwa kulturowego, film, taniec, kultura ludowa, muzyka, literatura, architektura i przestrzeń.
Za całokształt twórczości nagrodę otrzymała aktorka teatralna i filmowa, reżyserka Irena Jun. Artystka występowała w teatrach na terenie całej Polski, a do jej największych osiągnięć należą trzy Beckettowskie monologi: "Nie ja", "Kroki" i "Kołysanka" z 1985 roku. Od 1972 r. jest związana z Teatrem Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza. Występowała też w Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia.
Podczas środowej gali aktorka została doceniona przez publiczność owacjami na stojąco. "Myślę, że czuję się służącą poezji i chciałabym, żeby tak było. Tak mi się wydaje, że rozumiem ją niekiedy dobrze, może lepiej, i że mogę się tym dzielić. I myślę, że mogę sprawiać, że poezja przeze mnie, moją działalność, będzie lepiej rozumiana, bardziej chciana i bardziej obecna nam w życiu jako towarzyszka czegoś tajemniczego, metafizycznego" - mówiła.
W kategorii teatr wyróżniono Teatr 21, zespół, którego aktorami są głównie osoby z zespołem Downa i w spektrum autyzmu. Oprócz działalności artystycznej Teatr 21 zajmuje się edukacją, pedagogiką teatru, działalnością wydawniczą oraz organizuje konferencje i wykłady. Obecnie tworzy projekt Centrum Sztuki Włączającej – pierwszej społecznej instytucji kultury w Warszawie w całości poświęconą twórczości artystów z niepełnosprawnościami, której głównym zadaniem jest włączanie różnorodnych grup społecznych w pole sztuki, kultury i nauki. Dziękując za wyróżnienie, przedstawicielki teatru podkreśliły, że nagrodą dzielą się ze wszystkimi artystami z niepełnosprawnościami, którzy przez lata tworzyli, walcząc o równy dostęp do publicznego obiegu sztuki.
Malarka, fotografka i autorka filmów wideo Agnieszka Brzeżańska została uhonorowana w kategorii sztuki wizualne. Laureatka tworzy multimedialne wystawy, łączące rysunek, fotografię, wideo i muzykę. Indywidualne wystawy artystki odbywały się m.in. w Rzymie, Berlinie, Londynie i Bazylei, a jej prace znajdują się w kolekcji Saatchi Gallery w Londynie.
W kategorii kultura ludowa minister doceniła pisarza, etnografa i kuratora wystaw poświęconych kulturze ludowej Karpat Antoniego Kroha, którego działalność przyczyniła się do zachowania i promocji unikalnych tradycji regionu. Wśród jego najważniejszych prac jest książka "Sklep potrzeb kulturalnych", łącząca głęboką wiedzę z przystępnym językiem oraz przybliżająca złożoność i piękno kultury ludowej szerokiemu gronu odbiorców. "Miałem wspaniałe życie; robiłem to, co chciałem, to, co kochałem. Jeszcze od czasu do czasu dochodziły mnie słuchy, że to jest pożyteczne" – mówił ze sceny laureat.
Laureatem w kategorii film został scenarzysta, reżyser, producent i filmoznawca młodego pokolenia Korek Bojanowski, doceniony na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za film "Utrata Równowagi". Reżyser jest też laureatem przyznawanej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej tegorocznej Nagrody im. Janusza "Kuby" Morgensterna "Perspektywa" za najlepszy debiut, a jego twórczość fabularna i dokumentalna została dostrzeżona na międzynarodowych festiwalach, budując pozycję polskiego kina na arenie światowej.
Tłumaczka literatury niemieckojęzycznej i eseistka Małgorzata Łukasiewicz odebrała nagrodę ministra w kategorii literatura. Docenione zostały jej tłumaczenia łączące plastyczną narrację z ukrytymi odniesieniami do dzieł autorów literatury światowej, takich jak Kafka czy Proust. Łukasiewicz pracowała nad dziełami takich autorów jak W.G. Sebald czy Thomas Mann. Jest najważniejszą w Polsce tłumaczką prac Roberta Walsera. Podczas gali laureatka dziękowała ministrze kultury, wydawcom i redaktorom, a także wszystkim, którzy lubią czytać książki "i w zaczytaniu cieszą się piękną sztuką przekładu".
W kategorii architektura i przestrzeń wyróżniono architektkę Aleksandrę Wasilkowską. Wśród jej projektów są m.in. instalacje w przestrzeni publicznej, targowiska, toalety publiczne, aranżacje ogrodów i wnętrz, a także wystawy i eksperymenty o zasięgu społecznym. Laureatka odbierając statuetkę, podkreśliła, że jej misją jako architektki jest budowanie infrastruktury społecznej.
"To nie pałace, nie stadiony narodowe, nie monumentalne gmachy świadczą o tym, w jakiej kondycji jest nasze społeczeństwo i demokracja, tylko właśnie dostęp, jakość architektury codziennej, użytkowej i infrastruktury społecznej. Dlatego zajmuję się budowaniem mało prestiżowych budynków i przestrzeni, jak bazary, szalety publiczne, targowiska, szkoły i wszystko to, co w pewnym sensie stoi w cieniu prestiżu. Tym bardziej dziękuję za tę nagrodę" - podkreśliła Aleksandra Wasilkowska.
Za działania w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego nagroda została przyznana Stowarzyszeniu Twórców Ludowych, największemu w kraju – zrzeszającemu 1900 osób - związkowi twórców. Celem Stowarzyszenia jest twórcze kultywowanie tradycji we wszystkich dziedzinach i rodzajach plastyki, folkloru i literatury ludowej, a także popularyzacja najwartościowszych przejawów artystycznej twórczości ludowej.
Dyrygentka, pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora muzycznego Opéra National de Lorraine i pierwsza dyrygentka gościnna Orquestra Simfónica de Barcelona - Marta Gardolińska - odebrała statuetkę w kategorii muzyka. Prowadzi równolegle działalność symfoniczną i operową. "To wielkie wyróżnienie, szczególnie dlatego, że nieczęsto bywam w naszym pięknym kraju, który jest dla mnie inspiracją. To polska kultura, oryginalność tego, co stworzyliśmy i tworzymy, jest dla mnie inspiracją, by nadal w tym zawodzie – który bywa piękny, ale na co dzień również bywa i trudny – iść dalej" - przyznała Marta Gardolińska.
Nagrodę w kategorii taniec otrzymało Centrum w Ruchu, które funkcjonuje w Warszawie jako miejsce pracy dla niezależnych choreografów, stymulując rozwój środowiska tańca i sztuk performatywnych. Odbywają się w nim próby do spektakli, warsztaty oraz laboratorium nowego tańca dla młodych twórców, a także otwarte pokazy "work-in-progress", które są zaproszeniem do dialogu o tańcu. Prowadzone są też autorskie programy edukacyjne.
Zofia Bisiak została doceniona w kategorii animacja kultury. Laureatka jest autorką projektów związanych z edukacją artystyczną i animatorką amatorskiego ruchu artystycznego. Od 1983 roku koordynowała działalność Ośrodka Doskonalenia Animatorów Kultury w Łucznicy, który stał się wyjątkowym w skali kraju stałym miejscem spotkań dla animatorów plastyki. W Ośrodku rozwijała pracownie i programy edukacyjne: terapii przez sztukę, pedagogiki zabawy, kursy rękodzieła – ceramiki, batiku, witrażu, stolarki, wikliny, zabawki edukacyjnej i sitodruku.
Podczas gali przyznano też honorową nagrodę Mecenasa Kultury. Otrzymała ją Fundacja EFC, której misją jest wyrównywanie szans edukacyjnych dla młodych ludzi, a także wspieranie zaangażowania obywatelskiego, rozwoju osobistego i ambicji naukowych uczniów. "Dziękuję wam bardzo za to, że uczycie polską edukację, jak korzystać z narzędzi z pola kultury i sztuki" - zwróciła się do przedstawicieli fundacji Hanna Wróblewska.
Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest przyznawana od 1997 roku zasłużonym postaciom świata kultury w uznaniu całokształtu ich dorobku zawodowego lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie. Wyróżnienie pozwala podkreślić najważniejsze nurty i zjawiska pojawiające się w polskiej kulturze poprzez uhonorowanie osób, które je tworzą i reprezentują. Na nagrodę składają się: dyplom, statuetka oraz nagroda finansowa.
