Międzynarodowy Dzień Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego został ustanowiony z inicjatywy Polski oraz koalicji międzyregionalnej podczas 217. sesji Rady Wykonawczej UNESCO w 2023 r. Ma on na celu zwiększenie świadomości znaczenia niematerialnych wyrazów kultury – tradycji, obrzędów oraz umiejętności rzemieślniczych – które są istotne dla budowania tożsamości społecznej, a jednocześnie narażone na zagrożenia związane z globalizacją i zmianami społecznymi.
Obchody Międzynarodowego Dnia Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego odbędą się w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich i rozpocznie je konferencja, podczas której zostaną poruszone najważniejsze kwestie związane z ochroną niematerialnego dziedzictwa. Program konferencji obejmuje wystąpienia ekspertów, w tym prof. Wojciecha Kowalskiego, prawnika i eksperta NID, prof. Kingi Czerwińskiej z Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego, Lucyny Ligockiej-Kohut, założycielki Centrum Koronki Koniakowskiej, oraz Bogdana Jasińskiego z Muzeum Wsi Opolskiej. Po zakończonej konferencji uczestnicy wydarzenia wezmą udział w debacie, która skupi się na poszukiwaniu synergii między tradycyjnymi wartościami a nowoczesnymi trendami.
Zwieńczeniem obchodów będzie uroczysta gala w Teatrze Królewskim, podczas której wręczone zostaną odznaczenia depozytariuszom i pracownikom sektora kultury. Uczestnicy będą mogli także wysłuchać koncertu zespołu S.H.A.
Symbolem polskiej edycji Międzynarodowego Dnia Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego jest tradycyjna leluja – wycinanka papierowa charakterystyczna dla kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Leluja, wycięta z jednego kawałka kolorowego papieru, ma symetryczną kompozycję w formie drzewka z bogatą ornamentyką i ażurowymi zdobieniami, a jej kształty mogą przypominać koło, prostokąt, owal lub gotycki łuk.
"W identyfikacji wizualnej Międzynarodowego Dnia Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, w tym na plakatach, leluja stanowi symbol więzi z polską tradycją rękodzieła i kulturą ludową. Wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej zostało wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego 4 marca 2020 roku, co podkreśla wyjątkowe znaczenie tej tradycji dla polskiego dziedzictwa" - napisano w przesłanej PAP informacji prasowej.
Niematerialne dziedzictwo kulturowe, zgodnie z definicją UNESCO, obejmuje "praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności" będące integralnym elementem tożsamości kulturowej danej społeczności. Do jego przykładów należą tradycje ustne, takie jak bajki, przysłowia i pieśni, sztuki widowiskowe, jak taniec, muzyka czy przedstawienia, praktyki społeczno-kulturowe, w tym doroczne święta, ceremonie rodzinne i gry, a także wiedza związana z tradycyjnym rzemiosłem i rękodziełem.
"W dobie globalizacji i szybkich zmian społecznych niematerialne dziedzictwo kulturowe staje się coraz bardziej zagrożone. Międzynarodowy Dzień Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego ma również na celu inspirowanie działań mających na celu ochronę tych tradycji i umiejętności, aby mogły przetrwać i rozwijać się w przyszłości. Przekazywanie wiedzy, wartości i pamięci o przodkach ma kluczowe znaczenie dla tworzenia poczucia wspólnoty i tożsamości, zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym. Międzynarodowy Dzień Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to okazja do refleksji nad rolą, jaką tradycje i zwyczaje odgrywają w budowaniu więzi międzykulturowych oraz zrozumienia, jak cenne są dla naszego współczesnego społeczeństwa" - napisano.
