Diabły z Loudun to pierwsze i jedno z najważniejszych dzieł operowych w twórczości Krzysztofa Pendereckiego. Inspirowane powieścią Aldousa Huxleya Diabły z Loudun i dramatem Johna Whitinga The Devils, od pierwszego wystawienia 1969 roku w Hamburgu cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem reżyserów. Powstało ok. 30 realizacji, które wystawiono w największych teatrach operowych w Polsce i na świecie.
Libretto traktuje o opętaniu, szaleństwie fanatyzmu, ambicjach politycznych i erotycznych namiętnościach. Opowiada o wydarzeniach, jakie rozegrały się we francuskim Loudun na początku XVII wieku, gdzie odbył się proces księdza Urbana Grandiera, oskarżonego o konszachty z diabłem. Główny bohater jest postacią historyczną, a jego proces i śmierć uważane są za najciemniejsze z kart historii związanej z wiarą w diabelskie opętania. Dzieło od premiery budziło wiele kontrowersji. „Ta opera miała najwięcej wykonań, jeśli chodzi o współczesne opery. W wielu krajach były protesty Kościoła, biskupów, ale nigdy w Polsce” – wspominał Penderecki.
Diabły z Loudun to dzieło „rozpięte między liturgicznym obrzędem, misterium, oratorium, dramatem muzycznym a współczesnym teatrem ekspresjonistycznym”, jak podaje Daniel Cichy. Teatralne konteksty dostrzegł także Ates Orga, określając je jako „teatr moralnego niepokoju, w którym ukazywane zło ma służyć poszukiwaniu utraconych wartości”. Mieczysław Tomaszewski widział w nim z kolei „rozedrganie muzyki na spięciu, na gorącej krawędzi sacrum i profanum”.
Opera reprezentuje środkowy, pełen technik awangardowych, okres twórczości Pendereckiego – wpisuje się w nurt sakralny, zapoczątkowany w 1958 roku przez Psalmy Dawida. Utwór wywodzi się z tradycji dramatów Richarda Wagnera, gdzie orkiestra traktowana jest jako aktywny bohater o wielkiej roli dramaturgicznej. Opera nawiązuje również do tradycji dramma per musica Claudio Monteverdiego, co objawia się występowaniem solowych i dialogujących partii śpiewanych, przeplatanych fragmentami w całości mówionymi, które scalają dramaturgicznie całość.
Niekonwencjonalne artykulacje, klastery, eksploracja sonorystycznych właściwości instrumentarium, podbudowują mistyczny wymiar opery, do której chętnie powracał sam kompozytor. W roku 2012 stworzył na nowo instrumentację i przeredagował partyturę, dokomponowując do niej kilka nowych scen.
Spektakl w reżyserii Laco Adamika został przygotowany z okazji siedemdziesięciopięciolecia urodzin Krzysztofa Pendereckiego. Premiera nowej interpretacji miała miejsce 13 grudnia 2008 roku podczas uroczystego otwarcia nowej siedziby Opery Krakowskiej z udziałem samego kompozytora. Diabły z Loudun są trzecią operą Krzysztofa Pendereckiego wystawioną przez krakowską scenę po dziełach Król Ubu (1993) i Czarna maska (1998).
W pierwszą rocznicę śmierci Krzysztofa Pendereckiego w hołdzie Maestro odbędzie się projekcja opery zarejestrowanej w krakowskim teatrze w 2014 roku. Spektakl będzie można obejrzeć bezpłatnie na platformie Play Kraków 29 marca o g. 18.30.
Patronat: Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena
Realizatorzy
Reżyseria: Laco Adamik Kierownictwo muzyczne: Andrzej Straszyński Scenografia: Barbara Kędzierska Kostiumy: Magdalena Tesławska, Paweł Grabarczyk Przygotowanie chóru: Marek Kluza Asystent reżysera: Bożena Walczyk-Skrzypczak Asystent kierownika muzycznego: Paweł Szczepański Asystent scenografa: Izabela Firek Inspicjent: Agnieszka Sztencel, Anna Jaworska Sufler: Dorota Sawka
JOANNA, przeorysza Urszulanek | Ewa Biegas CLAIRE, siostra Urszulanka | Monika Korybalska GABRIELLE, siostra Urszulanka | Karin Wiktor-Kałucka LUIZA, siostra Urszulanka | Bożena Zawiślak-Dolny PHILIPPE, młoda dziewczyna | Katarzyna Oleś-Blacha GRANDIER, proboszcz kościoła św. Piotra | Leszek Skrla NINON, młoda wdowa | Agnieszka Cząstka OJCIEC BARRÉ, wikary z Chinon | Przemysław Firek BARON DE LAUBARDEMONT, komisarz królewski | Adam Zdunikowski OJCIEC RANGIER | Volodymyr Pankiv OJCIEC MIGNON, spowiednik Urszulanek | Janusz Dębowski ADAM, aptekarz | Paweł Szczepanek MANNOURY, lekarz | Andrzej Biegun D'ARMAGNAC, gubernator miasta | Stanisław Knapik KSIĄŻĘ DE CONDÉ, wysłannik królewski | Michał Kutnik OJCIEC AMBROSSE, stary ksiądz | Krzysztof Dekański BONTEMPS, dozorca więzienny | Władysław Guzik SĘDZIA | Adam Sadzik GŁOS LEWIATANA | Marcin Herman Dyrygent: Tomasz Tokarczyk Orkiestra, Chór i Balet Opery Krakowskie.
