Koncert inauguracyjny filharmonii, złożony z utworów kompozytorów polskich, odbył się 5 listopada 1901 r. Orkiestrę poprowadził Emil Młynarski, a jako soliści wystąpili Wiktor Grąbczewski (bas) oraz Ignacy Paderewski. Na przestrzeni następnych 38 lat orkiestra koncertowała z wieloma słynniejszymi artystami. W Filharmonii Warszawskiej odbyły się I, II i III Konkurs Pianistyczny im. F. Chopina (1927, 1932, 1937), I Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego (1935), I Powszechny Festiwal Sztuki Polskiej (1937) oraz (częściowo) XVII Festiwal Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (1939).
Wybuch II wojny światowej przerwał działalność Filharmonii Warszawskiej, jej budynek został zniszczony, a niemal połowa członków orkiestry straciła życie.
Zespół filharmonii odtworzono w sezonie 1947/1948. Zarządzeniem ministra kultury i sztuki z 25 października 1949 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą "Filharmonia Narodowa w Warszawie". W "Monitorze Polskim" napisano: "Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest planowe krzewienie kultury muzycznej przez organizowanie koncertów przy pomосy zawodowych zespołów muzycznych".
Odbudowę gmachu, w odmiennym niż przed wojną stylu, ukończono w 1955 r. Z okazji inauguracji sezonu w nowej siedzibie 21 lutego 1955 r. Filharmonia Warszawska została uhonorowana mianem Narodowej. Pierwszym wydarzeniem, które się tam odbyło, był V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. F. Chopina, który trwał od 21 lutego do 20 marca 1955 r. Wzięło w nim udział 74 pianistów z 25 krajów.
W następnych latach skład orkiestry Filharmonii Narodowej poszerzono, a salę koncertową wyposażono w organy. Zorganizowano też profesjonalny chór mieszany, którego kierownictwo objął Zbigniew Soja. W nowej siedzibie dyrektorami artystycznymi byli: Bohdan Wodiczko (1955-1958), Witold Rowicki (1958-1977). W latach 1977-2001 dyrektorem naczelnym i artystycznym był Kazimierz Kord, dyrygent cieszący się międzynarodowym uznaniem. Pod jego kierunkiem orkiestra filharmonii osiągnęła wysoki poziom artystyczny i była zaliczana do europejskiej czołówki zespołów symfonicznych.
"Filharmonia Narodowa miała wielkie szczęście do wybitnych artystów, którzy tu występowali. W powojennej historii z najbardziej znanych polskich artystów występowali tu m.in. Krystian Zimerman, Wanda Wiłkomirska, Leszek Możdżer, Adam Makowicz. Z artystów zagranicznych – Yehudi Menuhin, Maurizio Pollini, Martha Argerich czy Wynton Marsalis. Z młodszego pokolenia też Rafał Blechacz i bardzo dobrze zapowiadający się artysta, który robi światową karierę, Jakub Józef Orliński" - powiedział PAP Krzysztof Owczynik z działu promocji Filharmonii Narodowej. "Występowali tu też Tomasz Stańko i Czesław Niemen. Jedne z pierwszych swoich nagrań realizował tu Krzysztof Komeda. Artyści, którzy przyjeżdżają do Polski, często stawiają sobie za punkt honoru, żeby wystąpić w sali Filharmonii Narodowej" – dodał.
Lista artystów światowej sławy, którzy tam występowali, liczy kilkadziesiąt nazwisk. Są wśród nich m.in.: Kathleen Battle, Arturo Benedetti Michelangeli, Teresa Berganza, Nigel Kennedy, Evgeny Kissin, Jessye Norman, Midori, Shlomo Mintz, Anne-Sophie Mutter, Garrick Ohlsson, Dawid Ojstrach, Murray Perahia, Jean-Pierre Rampal, Światosław Richter, Mścisław Rostropowicz, Henryk Szeryng, Pinchas Zukerman. Długa jest też lista dyrygentów, którzy tu gościli. To Gary Bertini, Herbert Blomstedt, Rafael Frühbeck de Burgos, Aram Chaczaturian, Charles Dutoit, Philippe Entremont, Neville Marriner, Yehudi Menuhin, Kurt Masur, Helmuth Rilling, Genadij Rożdiestwienski i Leopold Stokowski.
W latach 2002-2013 dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Narodowej był Antoni Wit. Przez kolejne sześć lat dyrektorem artystycznym był Jacek Kaspszyk. W 2019 r. zastąpił go Andrzej Boreyko. Od sezonu 2024/2025 dyrektorem artystycznym filharmonii jest Krzysztof Urbański.
Filharmonia Narodowa dysponuje dwiema salami: Koncertową (1072 miejsc) i Kameralną (378 miejsc). Jej zespół liczy 112 instrumentalistów i 100 artystów chóru. "Filharmonia Narodowa to reprezentacyjna instytucja życia muzycznego w Polsce, którą odwiedzają melomani z całego świata. To miejsce ludzi pragnących obcować ze sztuką na najwyższym poziomie" – napisano na stronie filharmonii.
Tomasz Szczerbicki
