Zmarli w ciągu roku

Listopad 2008

1.11. - Jacques Piccard, szwajcarski inżynier, badacz morskich głębin i odkrywca, który zszedł na głębokość 10916 metrów, jeden z ostatnich wielkich odkrywców XX wieku.

3.11. - Yma Sumac, urodzona w Peru śpiewaczka (sopran), która zdobyła światową popularność w latach 1950. za sprawą głosu o wyjątkowej skali obejmującej ponad 3 oktawy. Nazywano ją m.in. "Słowikiem Andów". Wykonywała m.in. ludowe i obrzędowe pieśni Indian peruwiańskich. Krążyły pogłoski, że jest inkaską księżniczką.

10.11. - Miriam Makeba, afrykańska piosenkarka, legendarna "Mama Africa". Karierę muzyczną rozpoczęła w 1953 roku w południowoafrykańskim zespole Manhattan Brothers. Z powodów politycznych wyjechała z RPA, stając się symbolem walki z apartheidem. W USA współpracowała m.in. z Harrym Belafonte.

29.11 - Joern Utzon, duński architekt. Zaprojektował w 1957 roku gmach Opery w Sydney, wpisany w 2007 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Laureat Nagrody Pritzkera - odpowiednika nagrody Nobla w architekturze jako autor budynków będących symbolami XX wieku.


Grudzień 2008

5.12. - Aleksy II, patriarcha Moskwy i Wszechrusi, który na czele Cerkwi stał od 1990 roku, nazywany w Rosji patriarchą odrodzenia i zjednoczenia. Pod jego zwierzchnictwem Cerkiew przezwyciężyła historyczny rozłam z Rosyjską Cerkwią Prawosławną za Granicą; narosło też napięcie między rosyjską Cerkwią prawosławną a Kościołem katolickim.

25.12. - Harold Pinter, brytyjski dramaturg, laureat literackiej Nagrody Nobla za rok 2005. Uznawany za największego współczesnego brytyjskiego dramatopisarza, znany był też jako gorący przeciwnik polityki Stanów Zjednoczonych i ich prezydenta George'a W. Busha.

26.12. - Eartha Kitt, amerykańska piosenkarka, tancerka, aktorka i kabaretowa gwiazda. Z powodzeniem wcieliła się w latach 60. w Kobietę-Kota w telewizyjnym serialu o Batmanie. Nagrała ponad 20 albumów. Do śpiewanych przez nią hitów należało m.in."C'est Si Bon".

27.12. - Samuel Huntington, politolog, historyk, autor głośnej książki pt. "Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego". Zajmował się problematyką bezpieczeństwa międzynarodowego, współpracował z amerykańskimi agencjami rządowymi. W "Zderzeniu cywilizacji" lansował tezę, że przyszłe konflikty zbrojne będą się toczyć nie między państwami, lecz cywilizacjami, a źródłami konfliktów będą różnice kulturowe zdeterminowane podziałami religijnymi.

30.12. - Freddie Hubbard, amerykański trębacz jazzowy. W blisko 50-letniej karierze grywał z takimi muzykami, jak John Coltrane (album "Ascension"), Ornette Coleman (płyta "Free Jazz"), Herbie Hancock czy zespół "Jazz Messengers" Arta Blakeya. Nagrał ponad 300 albumów.


Styczeń 2009

14.1. - Nicholas A. Rey, b. ambasador USA w Warszawie w latach 1993-1997 i zasłużony działacz Polonii amerykańskiej. Urodził się w Warszawie w 1938 roku. Jeden ze współzałożycieli i czołowych działaczy Polsko-Amerykańskiej Rady Konsultacyjnej (American Polish Advisory Council - APAC), organizacji lobbującej na rzecz Polski i zrzeszającej prominentnych przedstawicieli Polonii.

27.1. - John Updike, amerykański pisarz i poeta, który mistrzostwem stylu i pracowitością - samych powieści napisał ponad 25 - wyrobił sobie trwałą wysoką pozycję we współczesnej literaturze amerykańskiej. W dowcipny i jednocześnie liryczny sposób sportretował w nich życie amerykańskiej małomiasteczkowej klasy średniej, jej emocjonalne tęsknoty oraz materialne uzależnienie od skomercjalizowanego i stechnicyzowanego świata. Dwukrotny laureat Nagrody Pulitzera (1982 i 1991)".


Marzec 2009

30.3. - Maurice Jarre, francuski kompozytor. Skomponował muzykę do 150 filmów, m.in. "Lawrence'a z Arabii", za którą dostał Oskara, "Doktora Żywago" i "Podróży do Indii". Pracował z reżyserami: Davidem Leanem, Luchino Viscontim, Alfredem Hitchcockiem, Peterem Weirem. Ojciec kompozytora Jean-Michela Jarre'a, pioniera muzyki elektronicznej.


Kwiecień 2009

14.4. - Maurice Druon, francuski pisarz i polityk, z rodziny o bogatych tradycjach literackich i rosyjskich korzeniach. W Polsce znany przede wszystkim jako autor powieści o francuskich królach z dynastii Kapetyngów - "Królowie przeklęci". Na początku lat 70. był ministrem kultury.


Maj 2009

18.6. - Lord Ralf Dahrendorf, brytyjsko-niemiecki filozof, politolog, socjolog i liberalny polityk, wieloletni dyrektor London School of Economics, były komisarz EWG. Znawca podziałów klasowych współczesnego społeczeństwa. W 1988 roku przyjął brytyjskie obywatelstwo, a w pięć lat później otrzymał tytuł szlachecki i zasiadł w Izbie Lordów. Jego praca o konflikcie klasowym w społeczeństwie przemysłowym (Class and Class Conflict, 1959) weszła do kanonu teorii socjologicznej.


Czerwiec 2009

25.6. - Farah Fawcett, amerykańska aktorka, której sławę przyniosła jedna z trzech głównych ról w serialu "Aniołki Charliego" z 1976 roku. Była jedną z ikon kultury pop i symboli seksu lat 70.

25.6. - "Król popu" Michael Jackson, jeden z najwybitniejszych piosenkarzy w historii muzyki. Urodzony w 1958 roku, występy sceniczne rozpoczął jako 11-latek w rodzinnym zespole zwanym początkowo "The Jackson 5", a później "The Jacksons". Na początku lat 70. zaczął karierę solową, pozostając członkiem rodzinnej grupy, grającej głównie muzykę soul i funk. W latach 80. stał się ikoną stylu pop; jego teledyski-przeboje jak "Billy Jean", "Beat It" i "Thriller" zmieniły przemysł muzyczny i pomogły wypromować nowy wówczas telewizyjny kanał muzyczny MTV. Zdobył 13 nagród Grammy, a na świecie sprzedano ponad 750 mln jego płyt.


Lipiec 2009

06.7. - Robert McNamara, były sekretarz obrony USA (1961-1968), jeden z architektów wojny w Wietnamie, określanej nawet jako "wojna McNamary". Funkcję sekretarza obrony pełnił przez siedem lat - dłużej niż ktokolwiek inny od utworzenia tego stanowiska w 1947 roku. Ustąpił pod presją prezydenta Lyndona B. Johnsona, który zaproponował mu prezesurę w Banku Światowym. Piastował ją w latach 1968-1981. Uważał wówczas, że poprawa warunków życia w wiejskich regionach krajów rozwijających się jest bardziej skuteczną drogą do osiągnięcia pokoju niż zbrojenia.

28.07. - George Russell, amerykański kompozytor jazzowy, dyrygent i myśliciel, którego teorie wpłynęły na modalną muzykę Milesa Davisa i Johna Coltrane'a. Współpracował ze wschodzącymi gwiazdami skandynawskiego jazzu Janem Garbarkiem i Jonem Christensenem.

29.7. Gayatri Devi, była maharani (księżna) dawnego księstwa Dźajpuru na północnym-zachodzie Indii, często nazywana jedną z najpiękniejszych kobiet świata. Trzykrotnie zasiadała w indyjskim parlamencie.


Sierpień 2009

01.8. - Corazon Aquino, była prezydent Filipin, pierwsza kobieta prezydent w historii Azji.

13.8. - Andy Kessler, Amerykanin, pionier jazdy na deskorolce i projektant nowojorskich skateparków.

18.8. - Kim De Dzung, b. prezydent Korei Południowej (1998-2003). Uhonorowany pokojowym Noblem (2000) w uznaniu zasług na rzecz pojednania obu Korei oraz działań na rzecz praw człowieka.


Wrzesień 2009

12.9. - Willy Ronis, jeden z najsłynniejszych fotografów francuskich XX wieku, który Paryżowi poświęcił swoje najbardziej znane zdjęcia.

13.9. - Norman Borlaug, amerykański noblista, agronom i hodowca zasłużony w walce z głodem w świecie. Pokojową Nagrodę Nobla dostał w 1970 roku za rozwinięcie rekordowo plennych i odpornych na choroby odmian pszenicy, co przyczyniło się do zmniejszenia niedoborów żywności w krajach rozwijających się.

15.9. - Patrick Swayze, amerykański aktor filmowy znany z ról w filmach "Dirty Dancing" i "Ghost" (polski tytuł: "Uwierz w ducha").

19.9. - Irving Kristol, pisarz polityczny, publicysta, wydawca i wykładowca Uniwersytetu Nowojorskiego, nazywany ojcem chrzestnym amerykańskiego neokonserwatyzmu.

26.9. - Alicia de Larrocha, najlepsza hiszpańska pianistka w historii, znana z mistrzowskich interpretacji dzieł Mozarta, Beethovena i Schumana oraz Hiszpanów: Manuela de Falli, Isaaca Albeniza i Enrique Granadosa. Grała ze wszystkimi najsłynniejszymi orkiestrami i dyrygentami na świecie.


Październik 2009

4.10. - Fatima Ahmed al-Szerif, b. królowa Libii, żona obalonego monarchy Idrisa al-Senusiego. Podobnie jak jej mąż, pochodziła z rodziny Senusich, potomków proroka Mahometa w prostej linii.

09.10. - Irving Gelfand, wybitny matematyk amerykański, pochodzący z Ukrainy. Autor pionierskich prac z wielu dziedzin matematyki i geometrii, był profesorem na uniwersytecie Rutgers. Przed wyjazdem w 1989 roku do USA wykładał na uniwersytecie w Moskwie.

25.10. Jerzy Surwiło, dziennikarz, pisarz, historyk, działacz społeczny, znawca polskiego Wilna, współzałożyciel Związku Polaków na Litwie (ZPL).