Nowe książki Josifa Brodskiego:
Wydawnictwo ZNAK z okazji 10. rocznicy śmierci Josifa Brodskiego przygotowało edycję dwu jego książek: „Tym tylko byłem. Wybór wierszy” oraz „Mniej niż ktoś. Eseje”.
Ukrytą kanwę wyboru wierszy stanowią losy Josifa Brodskiego – od jego leningradzkiej młodości, pierwszych przyjaźni i inicjacji literackich, poprzez doświadczenie więzień, szpitali psychiatrycznych i zesłania, po wygnanie z ojczyzny, liczne podróże i prawie ćwierć wieku przeżyte na emigracji. Wybór unaocznienia niezwykłą rozległość zainteresowań poety, bogactwo tematów i form, po jakie sięgał.
Książkę zamyka zbiór wierszy, którymi pożegnali Brodskiego poeci polscy: Julia Hartwig, Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, Paweł Marcinkiewicz, Andrzej Stasiuk, a także Seamusa Heaney.
„Mniej niż ktoś” to wybór esejów, który pierwotnie ukazał się w 1986 roku w Nowym Jorku pod tytułem „Less Than One”. Napisane w przybranym języku, by – jak wyznaje Brodski w jednym z tekstów – sprawić przyjemność cieniowi wielkiego angielskiego poety W.H. Audena, zaskarbiły autorowi sławę jednego z najwybitniejszych twórców gatunku.
W esejach autobiograficznych, które otwierają i zamykają tom, rosyjski noblista z czułością wspomina rodziców, rodzinny Petersburg i odtwarza szczegóły życia w Związku Radzieckim. Znakomite literacko, pełne żaru i erudycji szkice poświęcone są dziełu i życiu takich mistrzów pióra, jak Anna Achmatowa, Marina Cwietajewa, Osip Mandelsztam, Konstandinos Kawafis, Fiodor Dostojewski, Andriej Płatonow i W.H. Auden. Polski przekład tomu „Less Than One” ukazał się dwukrotnie nakładem „Zeszytów Literackich” (w roku 1989 i 1996) pod tytułem „Śpiew wahadła”, który zaproponował sam Autor. Obecna edycja zawiera dodatkowo nietłumaczone dotąd teksty „O tyranii” i „Strategia obrony.”
Uczestnicy dyskusji:
Prof. Zofia Ratajczakowa – profesor psychologii, dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. Aktywnie działa w polskich i międzynarodowych organizacjach psychologicznych. Jest członkiem Komitetu Wykonawczego IAAP (International Association o Applied Psycholoy), Europejskiej Sieci Psychologów Organizacji (ENOP) w Paryżu, Komitetu Nauk Psychologicznych PAN, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Towarzystwa Przyjaciół Chorych "Hospicjum" w Krakowie oraz wiceprzewodniczącą Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Stypendystów Fulbrighta. Wieloletnia przyjaciółka Josifa Brodskiego, zwana jego polską muzą. Poznała młodego poetę w Leningradzie zanim jeszcze stał się sławny i utrzymywała z nim kontakt do końca jego życia. Póki mieszkał w Związku Radzieckim przesyłała mu polskie czasopisma i książki, które na rosyjski nie były tłumaczona, ale też płyty i świece.
Barbara Toruńczyk - założycielka i redaktor naczelna "Zeszytów Literackich". Współpracowała z periodykami środowiska Komitetu Ochrony Robotników - „Biuletynem Informacyjnym” i „Krytyką” - była też członkiem redakcji „Res Publiki”. W latach 1980-81 opublikowała serię rozmów ze wschodnioeuropejskimi dysydentami, drukowaną w Polsce w drugim obiegu. Jest autorką książki „Narodowa demokracja. Antologia myśli politycznej »Przeglądu Wszechpolskiego « 1895-1905”. W Paryżu założyła kwartalnik „Zeszyty Literackie” skupiający grono wybitnych, niezależnych pisarzy z Europy Wschodniej. W redakcji znaleźli się m.in. Stanisław Barańczak, Josif Brodski, Petr Král, Tomas Venclova, Adam Zagajewski. W 1992 r. przeniosła redakcję „ZL” do Polski. Za stworzenie i redagowanie Zeszytów Literackich, Barbara Toruńczyk, została uhonorowana Nagrodą Fundacji im. A. Jurzykowskiego, Nagrodą Ministra Kultury i Nagrodą Edytorską Polskiego PEN Clubu, a także odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi dla przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy literackiej i publicystycznej".
Jerzy Illg –doktor nauk humanistycznych, publicysta, krytyk literacki, od 1992 roku redaktor naczelny wydawnictwa ZNAK. Poznał Josifa Brodskiego dzięki przyjaźni z Czesławem Miłoszem. Zapraszał go na Krakowskie Spotkania Poetów; ponieważ Brodski zmarł kilka miesięcy przed planowanym przyjazdem, w Krakowie odbył się uroczysty wieczór poświęcony jego pamięci.
Bogdan Tosza – reżyser, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Polskiego we Wrocławiu. Otrzymał nagrodę za reżyserię „Rewizora” w Teatrze Śląskim w Katowicach oraz Złotą Maskę za reżyserię „Antygony” w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu. Był współorganizatorem i pomysłodawcą nadania Brodskiemu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Wówczas dyrektor Teatru Śląskiego w Katowicach, przygotował z okazji przyjazdu Josifa Brodskiego inscenizację jego sztuki „Marmur”. W Teatrze Śląskim odbyły się też czytania i spotkania towarzyszące uroczystości akademickiej. Oprócz Brodskiego uczestniczyli w nich Czesław Miłosz i Tomas Wenclowa, litewski przyjaciel poety.
Adam Zagajewski - poeta, prozaik, eseista, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Współredaguje wychodzący najpierw w Paryżu, a po r. 1989 w Warszawie, kwartalnik „Zeszyty Literackie". Od r.1988 prowadzi w semestrach wiosennych zajęcia z creative writing na uniwersytecie w Houston. W lipcu 2002 r. przeprowadził się do Krakowa. Laureat licznych prestiżowych nagród literackich, krajowych i zagranicznych, m. in.: Nagrody „Zapisu" (1980), Nagrody Kościelskich (1975), Nagrody im. Kurta Tucholsky'ego szwedzkiego PEN Clubu (1985), Nagrody im. Andrzeja Kijowskiego, nagrody „Arki" i Prix de la Liberté francuskiego PEN Clubu (1987), nagrody Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1988), Międzynarodowej Nagrody Vilenica (1996), Nagrody Tranströmera (2000) i ostatnio Nagrody Literackiej Fundacji im. Konrada Adenauera (2002).
Członek Akademii Sztuk w Berlinie i Akademii Sztuk Pięknych w Monachium.
Jeden z najbardziej znanych i cenionych za granicą współczesnych polskich pisarzy;, jego książki poetyckie i eseistyczne tłumaczone są na najważniejsze języki świata. W tym roku ukazał się jego tom poezji „Anteny”.
Josif Brodski pisał o Adamie Zagajewskim: „Rzadko kiedy muza poezji przemawia z taką jasnością i zaangażowaniem jak w jego przypadku”. Adam Zagajewski przyjaźnił się przez lata z Josifem Brodskim.
Adam Ferency – aktor. Jest absolwentem warszawskiej PWST, którą ukończył w 1976 r. W tym samym roku zadebiutował również przed kamerami rolą w jednym z odcinków serialu "07 zgłoś się". Przez wiele lat występował na deskach warszawskich teatrów Na Woli i Współczesnego. Od 1994 r. jest aktorem Teatru Dramatycznego Wystąpił m.in. w filmach: „Akcja pod Arsenałem”, „Przypadek”, „Człowiek z żelaza”, „Matka królów, „Planeta krawiec”, „Nadzór”, „Bez końca”, „Jezioro Bodeńskie”, „Zmowa”, „Pułkownik Kwiatkowski”, „Ogniem i mieczem”, „Fuks”, „Pornografia” oraz w serialach telewizyjnych: „Złotopolscy”, „Kryminalni” i „Niania”. W 1991 r. otrzymał Złote Lwy Gdańskie za najlepszą rolę męską w filmie Tomasza Wiszniewskiego KANALIA, w 2000 r. Wielki Splendor - nagrodę Teatru Polskiego Radia a w 2003 - nagrodę aktorską za rolę w słuchowisku „Noc Walpurgii, albo kroki komandora” na 3. KRAJOWYM FESTIWALU TEATRU POLSKIEGO RADIA I TEATRU TELEWIZJI "DWA TEATRY"
Jarosław Bester – muzyk, kompozytor, akordeonista, lider zespołu „The Cracow Klezmer Band”. Ukończył Akademię Muzyczną w Krakowie. CKB jest jedyną polską formacją na stale współpracującą z prestiżowym nowojorskim wydawnictwem Tzadik Johna Zorna, w którym ukazały się już cztery albumy zespołu: „De Profundis” , „The Warriors” , „Bereshit” oraz najnowszy „Sanatorium under the Sign ofthe Hourglass” („Sanatorium Pod Klepsydrą”).
JOSIF BRODSKI urodził się w 1940 roku w Leningradzie. W wieku 15 lat porzucił szkołę. Gruntowną wiedzę humanistyczną zapewnił sobie dzięki samokształceniu. Gdy miał 24 lata został aresztowany i skazany na karę więzienia, a następnie na areszt domowy za "pasożytniczy tryb życia" W 1972 roku został zmuszony do emigracji ze Związku Radzieckiego. Przez krótki czas zatrzymał się w Europie Zachodniej. Stamtąd wyjechał na stałe do Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1977 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo. W Ameryce wykładał literaturę rosyjską i prowadził zajęcia dla poetów na wielu uczelniach. W 1987 r. Został laureatem nagrody Nobla. Zmarł w Nowym Jorku w wieku 56 lat. Rok później pochowano go w Wenecji.
Josif Brodski łączył w swojej twórczości refleksję filozoficzną z satyrycznym ujęciem realiów społeczno-obyczajowych. Można w niej odnaleźć między innymi odniesienia do poezji antycznej i liryki angielskiej siedemnastego wieku. Poeta recytował swoje wiersze w charakterystyczny, śpiewny sposób. Tłumaczył, że jest to związane z korzeniami religijnymi rosyjskiej literatury. Bardzo cenił sobie spotkania z polskimi czytelnikami, blisko przyjaźnił się z wieloma polskimi twórcami i intelektualistami. Znał również świetnie polską poezję.
Z okazji dziesiątej rocznicy śmierci poety, do księgarń trafił wybór jego wierszy, zatytułowany "Tym tylko byłem". Wyboru dokonał, zaprzyjaźniony z Brodskim, redaktor naczelny miesięcznika "Znak", Jerzy Illg. Jak powiedział - ten wybór pozwala prześledzić drogę życiową Brodskiego. "Od młodosci leningradzkiej, od przyjaźni poetyckich w tym mieście, kiedy było mu dane uczestniczyć w tym osobliwym życiu kulturalnym skazanym właściwie na całkowitą nieoficjalność. Na to, że wiersze wygłaszane były z pamięci na prywatnych wieczorach, gdzieś w pracowniach malarzy, w prywatnych mieszkaniach, gdzie nikt nie mógł nawet marzyć o wydaniu książki przez długie lata".
28 lutego,
godz.20.00
Sala im. Wyspiańskiego PWST w Krakowie
(ul.Straszewskiego 21-22).
O Poecie mówić będą;
Zofia Ratajczakowa
Barbara Toruńczyk
Jerzy Illg
Bogdan Tosza
Adam Zagajewski
utwory Josifa Brodskiego przeczyta:
Adam Ferency
oprawa muzyczna:
Jarosław Bester (Cracow Klezmer Band)
