Stawisko, 17 listopada – 1 grudnia 2024
Festiwale w minionych latach dotyczyły relacji z kulturami żydowską, ukraińską i francuską. W tegorocznej edycji koncentrujemy się na wielkiej miłości Iwaszkiewicza – Italii. Tam nieustannie powracał (do samego Rzymu przyjeżdżał trzydzieści razy, na Sycylię – trzynaście), tam pisał i szukał wytchnienia. W wypowiedzi dla tygodnika „Współczesność” wyznał, że do Rzymu przyjeżdża jak do domu. Z pasją popularyzował wiedzę o Włoszech jako prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Włoskiej, cieszył się z nagrody Premio Mondello na Sycylii.
Zwrócenie się „w stronę Włoch” w wydarzeniach zamykających cykl wydaje się symboliczną klamrą; obcowanie z włoską kulturą było wszak dla Iwaszkiewicza spełnianiem marzeń o Europie, realizującej wizję kultury synkretycznej, sięgającej od morza do morza, łączącej rozmaite przeciwieństwa, i co może najważniejsze – przywołującej wspomnienia jego Ukrainy. Pisał w „Dziennikach”: Bo mam do Sycylii stosunek jak gdyby do ziemi mego dzieciństwa czy młodości.
Pierwsza jego podróż do Włoch to rozkwit sił witalnych – ma trzydzieści lat, jest 1924 rok, ostatnia przypada na późną jesień życia, w 1978 roku. Jeszcze zanim do Włoch dotarł, już były obecne w jego twórczości – przecież libretto „Króla Rogera” napisał na prośbę Szymanowskiego w Jelizawetgradzie w 1918 roku, Sycylię znając jedynie z opowieści starszego kuzyna. A gdy już tam dotarł… Pierwsze zaraz przybycie na Sycylię wywołało w psychice mojej uraz, zagłębienie sączące się do dziś dnia posoką i wciąż wznawiające się i wzbierające nowymi wrażeniami, pisał w „Książce o Sycylii”.
Włoskie ślady w jego tekstach znajdujemy wielokrotnie - pewien rozdział „Czerwonych tarcz”, opowiadania „Hotel Minerwa” czy „Powrót Prozerpiny” – całe dzieją się na tle Sycylii, w Syrakuzach powstało kultowe opowiadanie „Panny z Wilka”, w Rzymie m.in. „Heydenreich”, „Martwa Pasieka”, „Cienie”, „Czwarta symfonia” „Voci di Roma”. Italii dedykowane są wspomnieniowe „Książka o Sycylii”, „Podróże do Włoch”, liczne wiersze, w tym m.in. zamieszczone w zbiorach „Księga dnia i nocy”, „Śpiewnik włoski”.
Fascynowała autora „Ogrodów” włoska przyroda, pejzaże i krajobrazy, dzieła włoskich mistrzów architektury, rzeźby i malarstwa: Dopiero wyjazd do Włoch otworzył mi naprawdę tajemnice malarstwa – pisał w „Książce moich wspomnień”. Niezwykłe emocjonalne reakcje wywoływały w Iwaszkiewiczu freski Benozza Gozzolego, Ghirlandaia czy Piera della Francesco z Arezzo, metopy z Selinuntu. Wielkim odkryciem okazały się dzieła Caravaggia.
Podróżom i wędrówkom po różnych rejonach i zakątkach Włoch nieustająco towarzyszyła Iwaszkiewiczowi muzyka. W „Dziennikach” wspominał ulice Palermo, na których wciąż spotykał dorożkarza wyśpiewującego cudowne pieśni pogranicza i podwórze ze staruszkiem śpiewającym pobożne pieśni Bacha. Do anonimowego czytelnika zwrócił się z prośbą, aby nachyliwszy ucha usłyszał dźwięki dalekiej ludowej pieśni sycylijskiej, takiej, jaką śpiewają gdzieś głęboko w górach dwaj zapóźnieni sprzedawcy jarzyn. Po koncercie Rubinsteina w Rzymie notował: Rozpłakałem się …, zobaczyłem wszystko, całe nasze życie.
Nie jest możliwe wyczerpanie niezwykle bogatego, różnorodnego, wielowarstwowego tematu związków Jarosława Iwaszkiewicza z kulturą włoską w kilku wydarzeniach tworzących festiwalowe przedsięwzięcie na Stawisku. Mamy nadzieję, że zaproponowany przez nas repertuar będzie dla Państwa inspiracją do dalszych poszukiwań.
W programie:
17 listopada, godz. 17:00
- koncert muzyki klasycznej Mariusz Patyra (skrzypce), Radosław Kurek (fortepian)
- otwarcie wystawy poświęconej włoskim tropom i pamiątkom w biografii J. Iwaszkiewicza
- degustacja włoskich win od partnera Festiwalu
21 listopada, godz. 17:00
- spotkanie klubu czytelników – wspólna dyskusja o opowiadaniu „Czwarta symfonia” z cyklu „Nowele włoskie”
24 listopada, godz. 16:00
- spektakl radiowy na żywo na podstawie opowiadania „Powrót Prozerpiny” w reż. M. Małeckiej-Wippich, w roli głównej Przemysław Bluszcz. Opracowanie muzyczne: A. Stensen. WSTĘP WOLNY
1 grudnia, godz. 17:00
- koncert muzyki filmowej „Tamte dni, tamte noce” , Bartek Wąsik (fortepian)
Szczegółowy program wraz z repertuarem dostępny na stronie www.stawisko.pl
