"Nie tylko Bollywood" pod redakcją Grażyny Stachówny i Przemysława Piekarskiego

Wychodzą od Bollywood - filmowego zagłębia w Bombaju, indyjskiej "fabryki snów" i kolebki największych gwiazd - ale przedstawiają
również historię filmu indyjskiego, jego społeczno-polityczne konteksty, największe sukcesy, zmieniające się poetyki i głoszone ideologie.

Tom "Nie tylko Bollywood" zawiera 21 artykułów o szerokim spektrum
tematycznym, omawiających literackie i teatralne korzenie kina indyjskiego, twórczość wybitnych reżyserów (na przykład Satyajita Raya, Deepy Mehty czy Miry Nair) oraz popularne kino gatunkowe
realizowane w języku hindi w Bollywoodzie oraz w języku tamilskim w Madrasie (zwanym - dla odmiany - Kollywoodem).

Artykuły poświęcone oryginalnemu autorskiemu kinu indyjskiemu przedstawiają ważkie dla rozwoju współczesnych Indii problemy związane z historią, mitologią i zmieniającą się obyczajowością tego
kraju, a teksty poświęcone kinu popularnemu analizują ukryte pod ich rozrywkową atrakcyjnością przesłania - adresowane do widowni subkontynentu oraz licznej diaspory indyjskiej - dotyczące patriotyzmu i konfliktu indyjsko-pakistańskiego, tradycji kulturowych i rodzinnych, patriarchalizmu i zmieniającej się sytuacji kobiet, a także nowej popularnej mitologii opartej na wzorach rodzimych i zapożyczonych z Zachodu. Autorzy drążą także fenomen rosnącej popularności filmów bollywoodzkich, tzw. masala films, wśród widzów zachodnich, która wynika, jak się zdaje, z atrakcyjności prezentowanych przez nie fabuł,
egzotycznej poetyki, oferowanych głębokich wzruszeń - unikanych zwykle w produkcjach zachodnich – wyrazistej moralistyki, kultu
ekranowych idoli i idolek oraz autentycznej, radosnej zabawy.


Spis treści:

• Urszula Woźniakowska - Teatr Parsów, czyli skąd się wziął Bollywood
• Adriana Celińska - Jane Austen w stylu masala. Duma i uprzedzenie - od dziewiętnastowiecznej angielskiej powieści do współczesnej indyjskiej komedii
• Grażyna Stachówna - Bengalska love story, czyli Dewdas literacki i filmowy
• Artur Majer - Trylogia Apu Satyajita Raya – ekranowe wcielenia emocji
• Tatiana Szurlej - Trylogia Ŝywiołów Deepy Mehty, czyli wszystko to, czego nie chcemy wiedzieć o Indiach
• Patrycja Włodek - Mira Nair – upojona życiem
• Agnieszka Lewandowska - Kobieta jako odmieniec w filmach Aparny Sen
• Deimantas Valanciunas - Przedstawienie kobiety idealnej w popularnym kinie indyjskim
• Karolina Kosińska - Radha nie jest na sprzedaż! Kobieta i wywrotowość w Mother India Mehbooba Khana
• Jadwiga Majdanik - Kobieca seksualność w komercyjnym kinie hindi
• Jarosław Pietrzak - Mężczyzna, kobieta i Bollywood. Struktura męskiej dominacji i jej subwersje we współczesnym popularnym kinie hindi
• Marta Raczek - Parampara jako źródło cierpień? Małżeństwa aranżowane i problem zdrady w kinie induskim na przełomie XX i
XXI wieku
• Joanna Aleksandrowicz - Chłopak znad Gangesu i zimny drań. Podwójne życie Dona
• Piotr Kletowski - Bollywoodzkie kino akcji, albo trochę ołowiu w misce z masalą
• Andrzej Kołodyński - Zwycięstwo Arkadii. Filmowe echa konfliktu indyjskopakistańskiego
• Paulina Śmigiel - Królewskie oblicze Bollywoodu. Shah Rukh Khan – największa gwiazda indyjskiej kinematografii
• Małgorzata Straszewska - Przemoc, nacjonalizm, tańce i wzruszenia: Kollywood – tamilski przemysł filmowy
• Elżbieta Wiącek - Hybrydyzacja i intertekstualność w dyskursie postkolonialnym na przykładzie tamilskiego filmu Anniyan (2005) S. Shankara
• Joanna Nadolna - Od herbaciarza do milionera - Slumdog. Milioner z ulicy
• Martyna Olszowska - Wszyscy kochają Bollywood, Bollywood kocha wszystkich. Zmiany w ideologii, stylu i produkcji filmów indyjskich w XXI wieku
• Dagmara Bożałek - Bollymania - polscy fani filmów bollywoodzkich


Autorem okładki jest Bartek Materka, krakowski artysta, absolwent Akademii Sztuk Pięknych, koncentrujący się w swojej twórczości na tym, jakim deformacjom ulega obraz rzeczywistości w naszej świadomości. Jego obrazy, powstające na ogół na podstawie własnych fotografii, są analizą aparatu wzrokowego, tego, jaki wpływ mają nań współczesne technologie optyczne i metody generowania wizerunków (obraz cyfrowy,
telewizyjny, mikroskopowy, kod ascii).

Autorzy:

Joanna Aleksandrowicz – doktorantka w Instytucie Nauk o Kulturze na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, gdzie przygotowała ostatnio pracę doktorską na temat inspiracji twórczością Goi w kinie hiszpańskim. Jest autorką książki Pomiędzy obrazem a wskazówkami zegarów. O estetyce nietrwałości w filmach Wong Kar-waia (Kraków 2008) oraz artykułów i recenzji z zakresu filmoznawstwa. Ulubiony film bollywoodzki: Paheli (2005).

Dagmara Bożałek - absolwentka kulturoznawstwa w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Pasjonatka wszystkich dziedzin kultury, a w szczególności literatury i opery. W Bollywood najbardziej zajmują ją zmiany zachodzące w nim na przestrzeni lat oraz fenomen ogromnej popularności filmów znad Gangesu nad Wisłą. Uczy się języka hindi. Ulubiona aktorka: Preity Zinta, ulubione bollywoodzkie filmy: Parineeta (2005) i Veer-Zaara (2004).

Adriana Celińska - doktorantka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ, pisze pracę doktorską o związkach antropologii i literatury. Pracuje jako redaktorka w dziale literatury obcej w Wydawnictwie Otwartym. Kinomaniaczka. Ulubiony film bollywoodzki: Dewdas (2002).

Piotr Kletowski - adiunkt w Instytucie Studiów Regionalnych UJ oraz na Wydziale Humanistycznym Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Założyciel Akademii Kina Japońskiego (2005) przy krakowskim Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha". Opublikował Śmierć jest moim zwycięstwem. Kino Takeshi Kitano (Kraków 2001), Sfilmować duszę. Mała historia kina japońskiego
(Kraków 2006) i Kino Dalekiego Wschodu (Warszawa 2009). Uważa, że serce światowego kina bije dziś w Azji. Ulubione filmy indyjskie: Droga do miasta (1955) - za nieśmiertelny uśmiech AbuApu, Omkara (2006) - za połączenie Wschodu z Zachodem oraz Dil Se… (1998) - za seksowną scenę z pociągiem!

Andrzej Kołodyński - doktor filmologii (teoria dokumentu), krytyk, wykładowca, redaktor naczelny miesięcznika „Kino”, autor kilku książek, w tym o różnych gatunkach kina popularnego, m.in. Seans z wampirem (Warszawa 1986) i Dzieci smoka (Łódź 1994), tłumacz. Odbył podróż do filmowych Indii, jest fanem bollywoodzkiego przeboju Om Shanti Om (2007).

Karolina Kosińska - absolwentka filmoznawstwa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ, gdzie obroniła pracę doktorską na temat androgynii w brytyjskim filmie i popkulturze lat 70. XX wieku. Adiunkt w Instytucie Sztuki PAN. Redaktorka "Kwartalnika Filmowego". Ulubione filmy: Mother India (1957) i Dewdas.

Agnieszka Lewandowska - absolwentka afrykanistyki i indologii na Uniwersytecie Warszawskim. Fotografka-amatorka, obserwatorka-pasjonatka, kulturowy - jak się niezmiennie okazuje - laik. Wciąż wraca po więcej. Uwielbia każdy bollywoodzki film, który może obejrzeć wśród wiwatującej, rozśpiewanej publiczności.

Jadwiga Majdanik - z wykształcenia i zamiłowania kulturoznawca kulturoznawczyni o specjalności dalekowschodniej. Stypendystka Rządu Republiki Indonezji - Program Darmasiswa. Pasjonatka kultur krajów azjatyckich, w szczególności szeroko rozumianej kultury popularnej, ale także jawajskich teatrów tańca oraz teatru cieni. Założycielka i prezeska Stowarzyszenia "Na Wschód od Europy". Ulubiony film bollywoodzki: Kolor szafranu (2006).

Artur Majer - filmoznawca z tytułem doktora, który otrzymał za pracę o twórczości filmowej Juliusza Machulskiego. Pisze teksty o "nietypowych autorach filmowych" - Machulskim, Moodyssonie, Pollacku, Richardsonie. Pracuje w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej. Lubi filmy, które już raz widział. Bollywood? – Jestem przy tobie (2004).

Joanna Nadolna - doktorantka w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, pisze rozprawę doktorską z zakresu recepcji popularnego kina indyjskiego poza Indiami oraz jego relacji z kulturą euroamerykańską. Ma słabość do obu Bachchanów, plakat z Veer-Zaara w pokoju, uwielbia Yuva (2004) i Black (2005), na pamięć zna Om Shanti Om, a przygodę z Bollywoodem zaczęła standardowo od Czasem słońce, czasem deszcz (2001).

Martyna Olszowska – doktorantka w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ. Specjalizuje się we współczesnym kinie australijskim. Bollywood dla niej, miłośniczki wstydliwych przyjemności czerpanych z melodramatu i komedii romantycznych, było miłością od pierwszego wejrzenia. Zaczęła się ona od Czasem słońce, czasem deszcz, a piosenka Say Shava Shava okazała się najlepszym jesiennym antydepresantem. Na szczycie jej prywatnej listy bollywoodzkich przebojów znajduje się Jestem przy tobie.

Przemysław Piekarski - absolwent polonistyki oraz indologii na UJ, obronił doktorat z językoznawstwa hindi, obecnie pracuje jako adiunkt w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji (Wydział Filozoficzny UJ). W filmach hindi najbardziej lubi dobrą poezję, zwłaszcza wiersze Sahira Ludhiyanvi - ulubiony "kawalekkawałek" to melorecytacja Amitabha Bachchana w filmie Kabhi kabhie - Love Is Life (1976). Lubi też piosenki z filmów Raja Kapoora - z nich uczył się hindi.

Jarosław Pietrzak - absolwent kulturoznawstwa/filmoznawstwa na Uniwersytecie Śląskim. Stypendysta Agencji Scenariuszowej (kiedy ta jeszcze istniała) oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, a także finalista polskiej edycji konkursu scenariuszowego o nagrodę Hartley-Merrill. Pracuje w Londynie w branży inwestycyjnych metali szlachetnych. Publikuje m.in. na łamach polskiej edycji "Le Monde Diplomatique", "Panoptikum", "Recyklingu Idei", "Trybuny Robotniczej", "Nie", "Przeglądu" i witryny internetowej "Krytyki Politycznej", członek zespołu redakcyjnego portalu Lewica.pl, na którym prowadzi marksistowskiego bloga filmowego pod leninowskim tytułem Najważniejsza ze sztuk. Nigdy nie potrafił wybrać jednego jedynego najbardziej ulubionego filmu.

Marta Raczek – absolwentka historii sztuki (UJ) i filmoznawstwa (UJ), doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce, krytyczka i teoretyczka sztuki, niezależna kuratorka. Adiunkt na Wydziale Humanistycznym Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Autorka ponad 70. tekstów z zakresu sztuki
współczesnej i szeroko rozumianej kultury audiowizualnej. Bollywood pokochała od drugiego wejrzenia. Od tego czasu zamiast Shah Rukha Khana wybiera Hrithika Roshana, zwłaszcza w żółtym swetrze, oraz piosenkę Chand Mera Dil. Ulubiony film bollywoodzki: Main Prem Ki Diwani Hoon (2003).

Grażyna Stachówna – profesor w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ, historyk historyczka filmu, prowadzi badania związane z historią filmu powszechnego oraz polskiego, interesuje się kulturą popularną, autorka m.in. dwu książek o Romanie Polańskim i dwu o melodramatach filmowych. Jest wielbicielką Shah Rukha Khana i Hrithika Roshana, zawsze gotowa kolejny raz obejrzeć Om Shanti Om i Znalazłem cię (2003).

Małgorzata Straszewska - absolwentka filmoznawstwa UJ. Pracę magisterską obroniła ze sztuki nowych mediów. Zafascynowana fenomenem indyjskiego przemysłu filmowego. Wielbicielka i popularyzatorka kina tamilskiego. Była współorganizatorka cyklicznej imprezy muzyczno-filmowej „Bombay Dreams” – jednej z pierwszych w kraju promującej indyjską popkulturę. Ulubione filmy: kollywoodzki Anniyan (2005) i bollywoodzki Don (1978).

Tatiana Szurlej - absolwentka indianistyki i filmoznawstwa na UJ. Interesuje się kinem indyjskim już od wielu lat, czego efektem są artykuły na temat Bollywoodu opublikowane w „Dialogu” i „Kwartalniku Filmowym”, a także współorganizacja kilku studenckich spotkań poświęconych Indiom. Ulubiony film bollywoodzki: Sholay (1975).

Paulina Śmigiel - studentka IV roku Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych oraz II roku arabistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W ramach MISH studiuje filmoznawstwo, jak również porównawcze studia cywilizacji. Interesuje się kinem Orientu, w szczególności zaś kinem indyjskim i irańskim, a także anglojęzyczną prozą indyjską oraz dyskursem tożsamościowym w naukach humanistycznych. Ulubiony film bollywoodzki: Aśoka (2001).

Deimantas Valanciunas – doktorant w na Uniwersytecie Wileńskim. Prowadzi zajęcia z języka hindi i filmu indyjskiego w Centrum Studiów Orientalistycznych. Jego zainteresowania popularnym filmem indyjskim zaczęły się od wizyt w kinie, kiedy w latach 80. XX wieku w kinach na Litwie było pełno filmów z Indii, na które zabierała go mama. Wtedy zobaczył po raz pierwszy niezapomniane Sitę i Gitę. Ulubione filmy w hindi to te z ulubionymi aktorkami: Nargis - Shree 420 (1955),
Rekhą – Khubsoorat (1980) i Madhuri Dixit - Aaja Nachle (2007).

Elżbieta Wiącek - kulturoznawcakulturoznawczyni, adiunkt w Instytucie Studiów Regionalnych na Wydziale Studiów Międzynarodowych UJ. Autorka książek Mniej uczęszczane ścieżki do raju. O filmach Jima Jarmuscha (Kraków 2001) oraz Filmowe podróże Abbasa Kiarostamiego (Kraków 2004). Ulubiony film: kollywoodzki Anniyan, a z bollywoodzkich: Gdyby jutra nie było.

Patrycja Włodek – absolwentka socjologii i filmoznawstwa na UJ, doktorantka w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ. Publikuje teksty o tematyce filmowej dotyczące m.in. twórczości reżyserów takich jak Jean-Pierre Melville, Michael Winterbottom i Baltasar Kormákur. Od filmów bollywoodzkich zdecydowanie woli twórczość Miry Nair, a zwłaszcza Salaam Bombay! (1988), Monsunowe wesele
(2001) i Targowisko próżności (2004).

Urszula Woźniakowska - absolwentka filmoznawstwa na UJ i studentka Lingwistyki Stosowanej w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera. Podróż po Indiach i pobyt w Londynie wśród indyjskiej i pakistańskiej diaspory stały się dla niej inspiracją do napisania książki na temat Bollywoodu, która ukaże się na początku 2010 roku nakładem wydawnictwa Universitas. Jej ukochany film to Kolor szafranu.