– W dotychczasowych czterech edycjach Nagrody KMLU wyróżniliśmy prawie 150 znakomitych inicjatyw wydawniczych popularyzujących dziedzictwo Krakowa i współtworzących literacką współczesność miasta, które – o czym warto wspomnieć – świętuje w tym roku jubileusz 10-lecia przyznania tytułu Miasta Kreatywnego UNESCO w dziedzinie literatury. Te dziesięć lat i rosnące zainteresowanie Nagrodą KMLU pokazują, że dziedzictwo i literacka współczesność Krakowa wymagają szczególnej opieki i wsparcia – opowiada Robert Piaskowski, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury i członek Komisji Konkursowej Nagrody KMLU.
W tym roku o Nagrodę ubiegało się 73 kandydatów i kandydatek – pisarzy/pisarek, tłumaczy/tłumaczek, redaktorów/redaktorek i ilustratorów/ilustratorek – reprezentowanych przez 39 wydawnictw z całej Polski. Niezwykle imponująca była różnorodność zgłoszonych projektów: od poezji, prozy, dramatu, po tłumaczenia, książki dla dzieci czy literaturę eksperymentalną.
– Jednym z naszych strategicznych celów jako miejskiej instytucji kultury jest wspieranie i bycie blisko tego, co w Krakowie najcenniejsze. Miasto Literatury UNESCO to wyjątkowy ekosystem współtworzony przez rozmaite instytucje, branże i osoby: od pisarzy i tłumaczy, przez wydawnictwa, kameralne księgarnie, antykwariaty, drukarnie, aż po biblioteki. Założeniem Nagrody KMLU, której jesteśmy realizatorem, jest wzmacnianie i pielęgnowanie tego wyjątkowego i cennego zasobu kreatywnego miasta – mówi Urszula Chwalba, kuratorka programu KMLU i przewodnicząca Komisji Konkursowej Nagrody.
W czwartej edycji Nagrody KMLU wyróżniono wiele gatunków i form literackich: tomiki wierszy, powieści, eseje, reportaże literackie, biografie, książki dla dzieci. Komisja konkursowa doceniła też tematykę przedstawionych projektów, w tym roku poświęconych m.in. śmierci Stanisława Pyjasa czy nigdy nieopowiedzianym w pełni losom pacjentów szpitali psychiatrycznych w okupowanej Polsce.
Miłośników twórczości Wisławy Szymborskiej bez wątpienia ucieszy wydanie nigdy nie publikowanej korespondencji poetki z Ryszardem i Krystyną Krynickimi, opatrzone jej wyklejankami oraz przekładami wierszy i tekstami okolicznościowymi, a czytelników poezji Adama Zagajewskiego – zbiór jego esejów pt. „Najwyższy człowiek świata. O Józefie Czapskim” pod redakcją Andrzeja Franaszka. Obie publikacje przygotowuje krakowskie wydawnictwo a5.
Laureatami i laureatkami Nagrody KMLU 2023 są również doświadczeni i debiutujący tłumacze, wśród nich m.in. Magdalena Heydel przygotowująca nowe tłumaczenie „Mrs. Dalloway” Virginii Woolf czy Aleksandra Samonek popularyzująca twórczość Warsan Shire – brytyjskiej autorki somalijskiego pochodzenia i osoby z doświadczeniem uchodźczym. Wśród zgłoszeń pojawiła się znacząca liczba projektów powiązanych z naszym miastem nie tylko poprzez osoby twórców, ale również takich, w których Kraków stanowi bezpośrednią inspirację literackich opowieści.
Nagrodzeni twórcy i twórczynie reprezentowani są zarówno przez większe wydawnictwa, działające na rynku książki już od wielu lat i mające w swoim dorobku pozycje najwybitniejszych polskich pisarzy (Znak, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo Literackie), jak i przez oficyny bardziej niszowe, które stawiają na młodych pisarzy, tłumaczy i ilustratorów oraz świeże spojrzenie na współczesną kulturę i literaturę (Cyranka, Filtry, Nisza, Officyna, KONTENT, Lokator, Ha!art).
34 nagrodzone publikacje otrzymają nie tylko wsparcie finansowe; zostaną one także objęte szczególnymi działaniami promocyjnymi, m.in. poprzez organizację spotkań premierowych pod patronatem KMLU w Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20, w księgarniach kameralnych czy podczas krakowskich festiwali literackich: Festiwalu Miłosza, Festiwalu Conrada i Festiwalu Literatury dla Dzieci.
– Realizowana od 2020 roku Nagroda KMLU szybko stała się ważnym wyróżnieniem dla krakowskich twórców i twórczyń o ugruntowanej już pozycji w świecie literackim, jak i istotnym wsparciem dla debiutantów i debiutantek, których talent oraz świeże, nieszablonowe spojrzenie przyciągają nowe pokolenia czytelników i czytelniczek. Aplikacje tegorocznych laureatów i laureatek, ale i projekty, których nie udało nam się wyróżnić, przekonują mnie, że czeka nas niezwykle udany literacki rok – podkreśla Marcin Dyrcz, sekretarz Nagrody.
Lista nagrodzonych twórców i twórczyń:
Anna Arno
Kalina Błażejowska
Aleksandra Brzuzy
Marcin Oskar Czarnik
Jacek Dehnel
Mikołaj Denderski
Andrzej Franaszek
Maja Gańczarczyk
Barbara Gawryluk
Mateusz Górniak
Magdalena Heydel
Michalina Jurczyk
Filip Kobiela
Katarzyna Kobylarczyk
Jakub Kornhauser
Ryszard Krynicki
Katarzyna Kubisiowska
Małgorzata Lebda
Tadeusz Lubelski
Cezary Łazarewicz
Rafał Matyja
Zośka Papużanka
Tomasz Pindel
Gustaw Owczarski
Aleksandra Samonek
Konrad Sierzputowski
Dominika Słowik
Michał Sobol
Ishbel Szatrawska
Piotr Tarczyński
Teresa Tyszowiecka blask!
Elżbieta Wojnarowska
Aleksandra Zielińska
Mateusz Żaboklicki
Lista wydawców, którzy zgłosili kandydatów i kandydatki do Nagrody KMLU 2023: a5, Aletheia, ANAGRAM, Anna Pactwa Media, Artrage, Austeria, Biuro Literackie, Cyranka, Dwie Siostry, Filtry, Fundacja Kulminacja, Fundacja Poemat, Grupa Zaczytani, Ha!art, Instytut Mikołowski im. Rafała Wojaczka, Karakter, Katalog Press, KONTENT, Kraina Książek, Literatura, Lokator, Marginesy, Nisza, Officyna, Ostrogi, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Krakowie, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi, Terytoria Książki, Universitas, Wydawnictwo Agora, Wydawnictwo Akademickie Sedno, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo J, Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo „Od Do” Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo WAM, Znak.
Nagroda Krakowa Miasta Literatury UNESCO ustanowiona została w 2020 roku na mocy uchwały Rady Miasta Krakowa jako odpowiedź na współczesne wyzwania stojące przed branżą wydawniczą. Nagroda jest także elementem Programu Patronackiego KMLU realizującego kluczowe założenia Strategii Krakowa Miasta Literatury UNESCO oraz Programu Rozwoju Kultury w Krakowie do roku 2030. Pomnażanie literackiego dziedzictwa i pielęgnowanie wizerunku Krakowa, a także wsparcie dla środowisk kreatywnych związanych z literaturą i sektorem wydawniczym to główne założenia przyświecające realizacji projektu.
Laureatami poprzednich trzech edycji Nagrody KMLU byli: Adrianna Alksnin (2020), Agata Hołobut (2022), Agata Puwalska (2022), Agnieszka Dauksza (2020), Ahsan Ridha Hassan (2021), Aleksandra Fabia (2022), Aleksandra Lipczak (2020), Aleksandra Wojtaszek (2021), Andrzej Dybczak (2022), Andrzej Muszyński (2021), Anna Goc (2021), Anna Kaszuba-Dębska (2021), Anna Świątek (2021), Artur Przybysławski (2021), Artur Wabik (2022), Barbara Sadurska (2022, 2020), Barbara Woźniak (2021), Bartosz Sadulski (2020), Beata Chomątowska (2022), Bronisław Maj (2022), Dominika Słowik (2020), Elżbieta Łapczyńska (2020), Elżbieta Wojnarowska (2020), Ewa Lipska (2020), Ewa Mańkowska-Grin (2020), Filip Matwiejczuk (2020), Franciszek Bunsch (2022), Gabriel Borowski (2021), Grzegorz Jankowicz (2020), Igor Jarek (2022, 2020), Ireneusz Kania (2021), Jacek Hajduk (2021), Jakub Kornhauser (2021), Jakub Wiśniewski (2022), Jakub Woynarowski (2020, 2022), Jan Rojewski (2022), Janusz Sepioł (2021), Jerzy Franczak (2022), Joanna Gromek-Illg (2021), Joanna Łopusińska (2020), Justyn Hunia (2022), Justyna Tomska (2021), Karolina Macios (2020), Katarina Šalamun-Biedrzycka (2022), Katarzyna Kubisiowska (2020), Krystyna Czerni (2022), Krystyna Dąbrowska (2022), Krzysztof Bartnicki (2021), Krzysztof Burnetko (2021), Krzysztof Lisowski (2022), Krzysztof Umiński (2021), Liliana Hermetz (2020), Łucja Malec-Kornajew (2021), Łukasz Orbitowski (2022), Maciej Jakubowiak (2020), Maciej Miłkowski (2021), Maciej Piotr Prus (2020), Maciej Rożen (2020), Maciej Stroiński (2022), Maciej Topolski (2020), Macio Moretti (2020), Magdalena Heydel (2020), Magdalena Moskal (2021), Małgorzata Nocuń (2022), Marcin Baran (2021), Marcin Polak (2020), Marcin Wilk (2020), Marek Marciniak (2021), Maria Karpińska (2020), Mariusz Wollny (2020, 2021), Marta Eloy Cichocka (2021), Marta Ignerska (2021), Marta Sokołowska (2021), Mateusz Górniak (2021), Mateusz Pakuła (2021), Michał Zabłocki (2020, 2022), Miłosz Biedrzycki (2021), Olga Górska (2022), Olga Hund (2020), Olga Rembielińska (2022), Patryk Kosenda (2021), Patryk Szaj (2021), Paweł Dunin-Wąsowicz (2020), Piotr Florczyk (2022), Piotr Marecki (2022), Piotr Oczko (2021), Piotr PIO Kaliński (2020), Przemek Dębowski (2020), Przemysław Liput (2021), Radek Rak (2022), Ryszard Krynicki (2021), Ryszard Wojnakowski (2020), Sławomir Shuty (2020), Søren Gauger (2020), Szymon Opryszek (2020), Teresa Tyszowiecka blask! (2021), Tomasz Pindel (2021), Urszula Honek (2020), Waldemar Bawołek (2021), Wit Szostak (2020, 2022), Wojciech Bonowicz (2020, 2022), Wojciech Nowicki (2020), Zośka Papużanka (2021).
Organizatorem konkursu o Nagrodę Krakowa Miasta Literatury UNESCO jest Gmina Miejska Kraków, a realizatorem KBF – instytucja kultury Miasta Krakowa, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO (zgodnie z uchwałą nr XXXVII/972/20 Rady Miasta Krakowa z dnia 11 marca 2020 r.). Projekt jest realizowany w ramach miejskiej strategii „Kultura Odporna”.
Więcej informacji o Nagrodzie KMLU, laureatach i laureatkach poprzednich edycji: http://miastoliteratury.pl/program/nagroda-kmlu/.
Kraków obchodzi w tym roku jubileusz 10-lecia przyznania tytułu Miasta Literatury UNESCO.
Decyzję o przyznaniu Krakowowi tytułu ogłoszono 21 października 2013 na konferencji blisko 100 miast świata w Pekinie. Program Sieci Miast Kreatywnych UNESCO został utworzony w 2004 r., aby wspierać rozwój ekonomiczny, społeczny i kulturalny miast oparty na zasadach trwałego i zrównoważonego rozwoju.
KBF jest gminną instytucją kultury, która od ponad dwudziestu lat nieprzerwanie działa na rzecz rozwoju przemysłów kreatywnych, turystyki kulturalnej, branży spotkań i przemysłów czasu wolnego. Główne obszary działalności KBF to: literatura, film, muzyka, sztuki wizualne, turystyka, inicjatywy lokalne i edukacja.
Instytucja zajmuje się organizacją i promocją imprez kulturalnych o zasięgu lokalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym, takich jak: Misteria Paschalia, Festiwal Muzyki Filmowej w Krakowie, Festiwal Conrada, Wianki i wiele innych rozpoznawalnych marek. KBF jest również współgospodarzem Pałacu Potockich, wydawcą czasopism i operatorem programów Kraków Culture, Kraków Miasto Literatury UNESCO oraz Krakow Film Commission
